“ดวงจันทร์คัลลิสโต” ดวงจันทร์น้ำแข็งที่ถูกลืมของดาวพฤหัสฯ

“ดวงจันทร์คัลลิสโต” แม้จะเป็นหนึ่งในดวงจันทร์ทั้งสี่ของ “กาลิเลโอ” แต่กลับไม่มีใครพูดถึงดวงจันทร์ดวงนี้มากนัก ในบทความนี้จะพาไปทำความรู้จักดวงจันทร์คัลลิสโต ดวงจันทร์น้ำแข็งอีกดวงที่น่าสนใจและไม่ได้น่าเบื่ออย่างที่ใครหลาย ๆ คนคิด

คัลลิสโตคือดวงจันทร์บริวารของดาวพฤหัสบดี มันได้รับค้นพบโดยกาลิเลโอ กาลิเลอีเมื่อปี 1610 ดวงจันทร์คัลลิสโตเป็นดวงจันทร์วงนอกสุดของดวงจันทร์ทั้งสี่ของกาลิเลโอ (Galilean Moon) ขนาดของมันใหญ่กว่าดวงจันทร์ของเราเล็กน้อย กว่าที่เราจะทราบถึงลักษณะพื้นผิวของดวงจันทร์ดวงนี้ก็คือช่วงภารกิจวอยเอเจอร์ 1 และ 2 ที่ยานอวกาศทั้งสองเดินทางเข้าไปเฉียดใกล้กับดวงจันทร์คัลลิสโตในช่วงปี 1979 ซึ่งยานอวกาศทั้งสองได้ถ่ายภาพและข้อมูลต่าง ๆ กลับมามากกว่ายุคสมัยของยานไพโอเนียร์ 10 และ 11 ที่เดินทางไปยังดาวพฤหัสบดี และก็มีภาพถ่ายและการสำรวจต่าง ๆ มากยิ่งขึ้นในยุคสมัยของยานกาลิเลโอและยานจูโน

พื้นผิวของดวงจันทร์คัลลิสโตนั้นมีสีค่อนไปทางดำ มีจุดสีขาวปรากฏอยู่บนพื้นผิวมากมาย ซึ่งจุดสีขาวเหล่านี้คือร่องรอยการชนของอุกกาบาต ทำให้ดวงจันทร์คัลลิสโตเป็นวัตถุในระบบสุริยะที่มีร่องรอยและหลุมอุกกาบาตปรากฏบนพื้นผิวมากที่สุด และถึงแม้พื้นผิวของมันจะมีสีที่ค่อนข้างดำคล้ำ แต่พื้นผิวเหล่านี้คือน้ำแข็ง ดวงจุดสีขาวที่สังเกตเห็นได้นั้นคือร่องรอยการแตกของพื้นผิวน้ำแข็งที่ถูกชนโดยอุกกาบาต

ดวงจันทร์คัลลิสโตมีลักษณะเป็นดวงจันทร์น้ำแข็งที่น่าจะมีมหาสมุทรที่เป็นของเหลวอยู่ข้างใต้ เนื่องจากการสำรวจโดยยานกาลิเลโอพบว่าดวงจันทร์คัลลิสโตมีคุณสมบัติที่นำไฟฟ้า ทำให้สนามแม่เหล็กของดาวพฤหัสบดีสามารถไหลไปรอบ ๆ ตัวดวงจันทร์นี้ได้อย่างสมบูรณ์ จึงคาดว่าน่าจะมีน้ำเกลือขนาดใหญ่อยู่ใต้เปลือกพื้นผิว แต่เนื่องด้วยดวงจันทร์คัลลิสโตอยู่ไกลที่สุดในบรรดาดวงจันทร์ของกาลิเลโอ ทำให้ได้รับผลกระทบจากแรงโน้มถ่วงและแรงไทดัลของดาวพฤหัสบดีน้อยที่สุด แกนกลางของดวงจันทร์ดวงนี้น่าจะมีโลหะและซิลิเกตเป็นองค์ประกอบ ซึ่งเย็นตัวไปแล้ว มันจึงไม่มีสนามแม่เหล็กเป็นของตัวเองเหมือนกับดวงจันทร์แกนีมีดที่แกนกลางยังคงร้อนอยู่ แต่ถึงกระนั้นจากหลักฐานการสำรวจต่าง ๆ ก็เห็นตรงกันว่าดวงจันทร์ดวงนี้แกนกลางน่าจะร้อนเพียงพอให้เกิดการละลายของน้ำแข็งและเกิดเป็นมหาสมุทรใต้เปลือกน้ำแข็งได้ และเป็นไปได้ที่อาจจะเหมาะสมกับการกำเนิดของชีวิตและมีชีวิตอาศัยอยู่ใต้มหาสมุทรของดวงจันทร์คัลลิสโตคล้ายกับดวงจันทร์ยูโรปา แกนีมีด และดวงจันทร์เอนเซลาดัสของดาวเสาร์

ระยะห่างจากดวงพฤหัสทำให้ดวงจันทร์คัลลิสโตยากต่อการไปสำรวจ และข้อมูลที่มีอยู่ของเราในตอนนี้เกี่ยวกับดวงจันทร์คัลลิสโตก็น้อยมาก และดวงจันทร์ดวงนี้ยังถูกแย่งความน่าสนใจในการศึกษาไปอีกจากดวงจันทร์ของกาลิเลโอที่เหลืออีกสามดวง ได้แก่ ดวงจันทร์แกนีมีดซึ่งมีสนามแม่เหล็กของตัวเอง ส่วนดวงจันทร์ยูโรปาที่อยู่ในตำแหน่งกึ่งกลางสนามแม่เหล็กที่รุนแรงของดาวพฤหัสบดี ดวงจันทร์ทั้งสองจึงมีความเป็นไปได้ที่จะพบสิ่งมีชีวิตข้างใต้เปลือกน้ำแข็ง และดวงจันทร์ไอโอ ซึ่งมีกิจกรรมทางภูเขาไฟที่น่าสนใจที่สุดในบรรดาดวงจันทร์ทั้งหมดในระบบสุริยะ จึงไม่แปลกที่ดวงจันทร์คัลลิสโตที่อยู่ห่างไกลจะได้รับความสนใจในการสำรวจค่อนข้างน้อยเมื่อเทียบกับดวงจันทร์ดวงอื่น ๆ

แต่เพราะดวงจันทร์คัลลิสโตอยู่ไกลจากดาวพฤหัสบดีมากที่สุด ดวงจันทร์ดวงนี้จึงเหมาะสมกับการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ ในปี 2003 NASA เคยศึกษาแผนการและความเป็นไปได้สำหรับภารกิจการสำรวจอวกาศลึกของมนุษย์ในอนาคต ซึ่งดวงจันทร์คัลลิสโตก็เป็นจุดที่เหมาะสมที่สุดสำหรับการตั้งฐานที่มั่นสำรวจของมนุษย์ เนื่องด้วยดวงจันทร์ดวงนี้อยู่ไกลจากสนามแม่เหล็กดาวพฤหัสบดีมากที่สุดและมีกิจกรรมบนพื้นผิวน้อยที่สุด ทำให้สามารถตั้งฐานที่มั่นคงระยะยาวได้และเหมาะแก่การเป็นตำแหน่งในการเป็นที่มั่นให้มนุษย์ทำการควบคุมหุ่นยนต์สำรวจใต้มหาสมุทรของดวงจันทร์ยูโรปาจากระยะไกล ซึ่งในครั้งนั้นคาดว่ามีความเป็นไปได้ที่จะส่งมนุษย์ไปทำการตั้งถิ่นฐานได้ในปี 2040

ดวงจันทร์คัลลิสโตจะได้รับการสำรวจเพิ่มเติมในเร็ว ๆ นี้โดยยาน JUICE และ Europa Clipper ในช่วงทศวรรษปี 2030 และประเทศจีนก็ได้มีแผนส่งยานอวกาศ Tianwen-4 ไปทำการสำรวจดวงจันทร์แห่งนี้ด้วยเช่นกัน

🎧 อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS  

ที่มาข้อมูล : en.wikipedia

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech