จากดาวเทียม “สตาร์ลิงก์” (Starlink) ที่ใครหลายคนรู้จัก สู่ดาวเทียม OneWeb ที่กำลังเป็นที่สนใจในบ้านเราขณะนี้ เนื่องจาก 25 มี.ค. นี้ บริษัท โทรคมนาคมแห่งชาติ จำกัด (มหาชน) หรือ NT ซึ่งร่วมมือกับ Eutelsat OneWeb จะเริ่มเปิดให้บริการ SNP Gateway สำหรับระบบดาวเทียมวงโคจรต่ำ (Low Earth Orbit - LEO) ด้วยดาวเทียม OneWeb ณ สถานีดาวเทียมสิรินธร จ.อุบลราชธานี ซึ่งจะทำให้ไทยเป็นศูนย์กลางการให้บริการสื่อสารผ่านดาวเทียมทันสมัยที่สุดแห่งหนึ่งในภูมิภาคอาเซียน

ด้วยความที่ ดาวเทียมสตาร์ลิงก์ และ ดาวเทียม OneWeb เป็นดาวเทียมวงโคจรต่ำทั้งคู่ ซึ่งมีผลอย่างมากต่อการใช้อินเทอร์เน็ตของเรา ๆ ในอนาคต โดยจะเปลี่ยนโฉมไปจากการใช้เน็ตในปัจจุบันอย่างไรตามมาหาคำตอบกันได้เลย

“วงโคจรต่ำ” ของดาวเทียม คืออะไร ?

สำหรับ “วงโคจรระยะต่ำ” (Low Earth Orbit : LEO) หมายถึงดาวเทียมที่โคจรอยู่ที่ความสูงจากพื้นโลก ระหว่าง 350 – 2,000 กิโลเมตร แต่ในการใช้งานจริงดาวเทียมส่วนใหญ่จะอยู่ที่ความสูงระหว่าง 500 - 800 กิโลเมตร เนื่องจากดาวเทียมอยู่ใกล้พื้นผิวโลกจึงเหมาะสำหรับการถ่ายภาพรายละเอียดสูงเพราะไม่ต้องใช้กล้องขนาดใหญ่มาก ด้วยความที่วงโคจรประเภทนี้อยู่ใกล้พื้นผิวโลกมากทำให้ต้องเคลื่อนที่ด้วยความเร็วสูง จึงไม่เหมาะกับการสื่อสาร (นอกจากจะใช้ดาวเทียมจำนวนมาก) แต่เหมาะกับดาวเทียมเพื่อการสำรวจและจัดทำแผนที่ดาวเทียม วงโคจรต่ำนิยมใช้วงโคจรขั้วโลก (PolarOrbit) หรือใกล้ขั้วโลก (Near Polar Orbit) โดยดาวเทียมจะโคจรใน แนวเหนือ-ใต้ขณะที่โลกหมุนรอบตัวเองดาวเทียมจึงเคลื่อนที่ผ่านเกือบทุกส่วนของพื้นผิวโลก จึงสามารถถ่ายภาพได้ทุกพื้นที่ในโลกแต่อย่างไรก็ตามในปัจจุบันได้เริ่มมีการพัฒนาดาวเทียมวงโคจรต่ำเพื่อใช้ในการสื่อสารเพิ่มเติมด้วย ทั้งนี้ จำเป็นต้องใช้ดาวเทียมหลายดวงในลักษณะหมู่ดาว (Constellation)

ในปัจจุบัน หน้าที่หลัก ๆ ของดาวเทียมวงโคจรระยะต่ำ จะถูกนำไปใช้สังเกตการณ์โลก เป็นดาวเทียมสื่อสาร (ให้บริการอินเทอร์เน็ตดาวเทียม เนื่องจากมีดาวเทียมเครือข่ายจำนวนหลายดวง เช่น สตาลิงก์ และ OneWeb) รวมถึงดาวเทียมระบุตำแหน่งและนำทาง

รู้จักดาวเทียม OneWeb

OneWeb เครือข่ายดาวเทียมบรอดแบนด์ระดับโลกจากประเทศอังกฤษ ซึ่งให้บริการโครงข่ายดาวเทียมวงโคจรต่ำ Low Earth Orbit (LEO) โดยปัจจุบันได้ส่งดาวเทียมขึ้นสู่วงโคจรมากกว่า 400 ดวง ทั้งนี้ ดาวเทียมของ OneWeb ถูกออกแบบมาเพื่อถ่ายทอดสัญญาณอินเทอร์เน็ตบรอดแบนด์ความเร็วสูงและความหน่วงต่ำไปยังผู้ใช้ทั่วโลก

การให้บริการอินเทอร์เน็ตดาวเทียมวงโคจรต่ำ มีประโยชน์ต่อผู้บริโภคอย่างไร

อินเทอร์เน็ตดาวเทียม หรือ Satellite internet access คือการให้บริการสัญญาณอินเทอร์เน็ตผ่านดาวเทียมประเภทต่าง ๆ โดยสามารถเข้าถึงพื้นที่ที่ไม่สามารถเดินสายอินเทอร์เน็ตเข้าไปได้ เช่น พื้นที่ห่างไกล ป่า กลางทะเล บนภูเขา เป็นต้น

ด้วยระยะวงโคจรที่ต่ำ มาพร้อมกับการ “เพิ่มจำนวนดาวเทียม” ในปัจจุบัน ทำให้ “ความล่าช้า” หรือ “ความหน่วง” ซึ่งเป็นระยะเวลาการตอบสนองของ Server น้อยลงไปด้วย ส่งผลให้อินเทอร์เน็ตดาวเทียมอาจมีความเร็วเทียบเท่าอินเทอร์เน็ตบ้านในปัจจุบัน

กลายเป็นอีกหนึ่งทางเลือกใหม่ในการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต โดยไม่ต้องใช้สัญญาณเน็ตบ้าน หรือพึ่งเน็ตค่ายมือถือ นอกจากนี้ ปัญหาอับสัญญาณ เช่น ตึกสูงบังสัญญาณ หรือในพื้นที่ที่คนแย่งใช้ช่องสัญญาณทำให้เน็ตช้าก็จะหมดไป ส่วนในพื้นที่ห่างไกลเสาสัญญาณมีน้อยหรือไม่มีเลย ทำให้สัญญาณเน็ตอ่อนหรือไม่มีเน็ตปัญหานี้ก็จะหมดไปเช่นกัน

การเข้าถึงอินเทอร์เน็ตดาวเทียม

สำหรับดาวเทียมสตาลิงก์ ประชาชนคนธรรมดาสามารถใช้งานได้ แต่มีค่าติดตั้งและค่าใช้จ่ายรายเดือนค่อนข้างสูง ส่วน OneWeb เน้นให้บริการกับที่เป็นองค์กร หน่วยงานภาครัฐ โดยราคาและปริมาณการใช้งานจะขึ้นอยู่กับโปรเจกต์ที่เสนอ

แต่สำหรับการให้บริการผ่าน SNP Gateway ซึ่งร่วมมือกับ “โทรคมนาคมแห่งชาติ” นั้น จะเพิ่มประสิทธิภาพการสื่อสารกับ 4 ภาคส่วนด้วยกันคือ

ภาคธุรกิจ

เพิ่มความเร็วและเสถียรภาพในการเชื่อมต่อสำหรับองค์กร โดยเฉพาะอุตสาหกรรมที่ต้องการการสื่อสารแบบ Real-time เช่น การเงิน การธนาคาร และ ระบบโลจิสติกส์

ภาคการศึกษา

สนับสนุนการเรียนรู้ทางไกลในพื้นที่ห่างไกล เชื่อมต่อโรงเรียนในชนบทสู่แหล่งความรู้ดิจิทัล

ภาคประชาชน

ให้บริการอินเทอร์เน็ตความเร็วสูงในพื้นที่ที่โครงข่ายโทรคมนาคมภาคพื้นดินเข้าไม่ถึง รวมถึงพื้นที่เกาะ น่านน้ำมหาสมุทร และชายแดน

ภาครัฐ

สนับสนุนการให้บริการภาครัฐและการจัดการภัยพิบัติ พร้อมระบบสำรองฉุกเฉินสำหรับการสื่อสารในภาวะวิกฤต

ในอนาคต “อินเทอร์เน็ตดาวเทียม” ราคาน่าจะจับต้องได้มากกว่านี้ ซึ่งจะทำให้เราสะดวกมากยิ่ง ๆ ขึ้น มือถือเครื่องเดียวอาจเชื่อมได้ทั้งโลก ห่างไกลแค่ไหนก็ใกล้เพียงนิ้วสัมผัส

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

แหล่งข้อมูลอ้างอิง : บริษัท โทรคมนาคมแห่งชาติ จำกัด (มหาชน), oneweb, satelliteinternet

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech