จากดาวเทียม “สตาร์ลิงก์” (Starlink) ที่ใครหลายคนรู้จัก สู่ดาวเทียม OneWeb ที่กำลังเป็นที่สนใจในบ้านเราขณะนี้ เนื่องจาก 25 มี.ค. นี้ บริษัท โทรคมนาคมแห่งชาติ จำกัด (มหาชน) หรือ NT ซึ่งร่วมมือกับ Eutelsat OneWeb จะเริ่มเปิดให้บริการ SNP Gateway สำหรับระบบดาวเทียมวงโคจรต่ำ (Low Earth Orbit - LEO) ด้วยดาวเทียม OneWeb ณ สถานีดาวเทียมสิรินธร จ.อุบลราชธานี ซึ่งจะทำให้ไทยเป็นศูนย์กลางการให้บริการสื่อสารผ่านดาวเทียมทันสมัยที่สุดแห่งหนึ่งในภูมิภาคอาเซียน

ด้วยความที่ ดาวเทียมสตาร์ลิงก์ และ ดาวเทียม OneWeb เป็นดาวเทียมวงโคจรต่ำทั้งคู่ ซึ่งมีผลอย่างมากต่อการใช้อินเทอร์เน็ตของเรา ๆ ในอนาคต โดยจะเปลี่ยนโฉมไปจากการใช้เน็ตในปัจจุบันอย่างไรตามมาหาคำตอบกันได้เลย

“วงโคจรต่ำ” ของดาวเทียม คืออะไร ?

สำหรับ “วงโคจรระยะต่ำ” (Low Earth Orbit : LEO) หมายถึงดาวเทียมที่โคจรอยู่ที่ความสูงจากพื้นโลก ระหว่าง 350 – 2,000 กิโลเมตร แต่ในการใช้งานจริงดาวเทียมส่วนใหญ่จะอยู่ที่ความสูงระหว่าง 500 - 800 กิโลเมตร เนื่องจากดาวเทียมอยู่ใกล้พื้นผิวโลกจึงเหมาะสำหรับการถ่ายภาพรายละเอียดสูงเพราะไม่ต้องใช้กล้องขนาดใหญ่มาก ด้วยความที่วงโคจรประเภทนี้อยู่ใกล้พื้นผิวโลกมากทำให้ต้องเคลื่อนที่ด้วยความเร็วสูง จึงไม่เหมาะกับการสื่อสาร (นอกจากจะใช้ดาวเทียมจำนวนมาก) แต่เหมาะกับดาวเทียมเพื่อการสำรวจและจัดทำแผนที่ดาวเทียม วงโคจรต่ำนิยมใช้วงโคจรขั้วโลก (PolarOrbit) หรือใกล้ขั้วโลก (Near Polar Orbit) โดยดาวเทียมจะโคจรใน แนวเหนือ-ใต้ขณะที่โลกหมุนรอบตัวเองดาวเทียมจึงเคลื่อนที่ผ่านเกือบทุกส่วนของพื้นผิวโลก จึงสามารถถ่ายภาพได้ทุกพื้นที่ในโลกแต่อย่างไรก็ตามในปัจจุบันได้เริ่มมีการพัฒนาดาวเทียมวงโคจรต่ำเพื่อใช้ในการสื่อสารเพิ่มเติมด้วย ทั้งนี้ จำเป็นต้องใช้ดาวเทียมหลายดวงในลักษณะหมู่ดาว (Constellation)

ในปัจจุบัน หน้าที่หลัก ๆ ของดาวเทียมวงโคจรระยะต่ำ จะถูกนำไปใช้สังเกตการณ์โลก เป็นดาวเทียมสื่อสาร (ให้บริการอินเทอร์เน็ตดาวเทียม เนื่องจากมีดาวเทียมเครือข่ายจำนวนหลายดวง เช่น สตาลิงก์ และ OneWeb) รวมถึงดาวเทียมระบุตำแหน่งและนำทาง

ภาพจำลองดาวเทียม OneWeb ลอยในวงโคจรต่ำ ภาพจาก OneWeb

รู้จักดาวเทียม OneWeb

OneWeb เครือข่ายดาวเทียมบรอดแบนด์ระดับโลกจากประเทศอังกฤษ ซึ่งให้บริการโครงข่ายดาวเทียมวงโคจรต่ำ Low Earth Orbit (LEO) โดยปัจจุบันได้ส่งดาวเทียมขึ้นสู่วงโคจรมากกว่า 400 ดวง ทั้งนี้ ดาวเทียมของ OneWeb ถูกออกแบบมาเพื่อถ่ายทอดสัญญาณอินเทอร์เน็ตบรอดแบนด์ความเร็วสูงและความหน่วงต่ำไปยังผู้ใช้ทั่วโลก

การให้บริการอินเทอร์เน็ตดาวเทียมวงโคจรต่ำ มีประโยชน์ต่อผู้บริโภคอย่างไร

อินเทอร์เน็ตดาวเทียม หรือ Satellite internet access คือการให้บริการสัญญาณอินเทอร์เน็ตผ่านดาวเทียมประเภทต่าง ๆ โดยสามารถเข้าถึงพื้นที่ที่ไม่สามารถเดินสายอินเทอร์เน็ตเข้าไปได้ เช่น พื้นที่ห่างไกล ป่า กลางทะเล บนภูเขา เป็นต้น

ด้วยระยะวงโคจรที่ต่ำ มาพร้อมกับการ “เพิ่มจำนวนดาวเทียม” ในปัจจุบัน ทำให้ “ความล่าช้า” หรือ “ความหน่วง” ซึ่งเป็นระยะเวลาการตอบสนองของ Server น้อยลงไปด้วย ส่งผลให้อินเทอร์เน็ตดาวเทียมอาจมีความเร็วเทียบเท่าอินเทอร์เน็ตบ้านในปัจจุบัน

กลายเป็นอีกหนึ่งทางเลือกใหม่ในการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต โดยไม่ต้องใช้สัญญาณเน็ตบ้าน หรือพึ่งเน็ตค่ายมือถือ นอกจากนี้ ปัญหาอับสัญญาณ เช่น ตึกสูงบังสัญญาณ หรือในพื้นที่ที่คนแย่งใช้ช่องสัญญาณทำให้เน็ตช้าก็จะหมดไป ส่วนในพื้นที่ห่างไกลเสาสัญญาณมีน้อยหรือไม่มีเลย ทำให้สัญญาณเน็ตอ่อนหรือไม่มีเน็ตปัญหานี้ก็จะหมดไปเช่นกัน

การเข้าถึงอินเทอร์เน็ตดาวเทียม

สำหรับดาวเทียมสตาลิงก์ ประชาชนคนธรรมดาสามารถใช้งานได้ แต่มีค่าติดตั้งและค่าใช้จ่ายรายเดือนค่อนข้างสูง ส่วน OneWeb เน้นให้บริการกับที่เป็นองค์กร หน่วยงานภาครัฐ โดยราคาและปริมาณการใช้งานจะขึ้นอยู่กับโปรเจกต์ที่เสนอ

แต่สำหรับการให้บริการผ่าน SNP Gateway ซึ่งร่วมมือกับ “โทรคมนาคมแห่งชาติ” นั้น จะเพิ่มประสิทธิภาพการสื่อสารกับ 4 ภาคส่วนด้วยกันคือ

ภาคธุรกิจ

เพิ่มความเร็วและเสถียรภาพในการเชื่อมต่อสำหรับองค์กร โดยเฉพาะอุตสาหกรรมที่ต้องการการสื่อสารแบบ Real-time เช่น การเงิน การธนาคาร และ ระบบโลจิสติกส์

ภาคการศึกษา

สนับสนุนการเรียนรู้ทางไกลในพื้นที่ห่างไกล เชื่อมต่อโรงเรียนในชนบทสู่แหล่งความรู้ดิจิทัล

ภาคประชาชน

ให้บริการอินเทอร์เน็ตความเร็วสูงในพื้นที่ที่โครงข่ายโทรคมนาคมภาคพื้นดินเข้าไม่ถึง รวมถึงพื้นที่เกาะ น่านน้ำมหาสมุทร และชายแดน

ภาครัฐ

สนับสนุนการให้บริการภาครัฐและการจัดการภัยพิบัติ พร้อมระบบสำรองฉุกเฉินสำหรับการสื่อสารในภาวะวิกฤต

ในอนาคต “อินเทอร์เน็ตดาวเทียม” ราคาน่าจะจับต้องได้มากกว่านี้ ซึ่งจะทำให้เราสะดวกมากยิ่ง ๆ ขึ้น มือถือเครื่องเดียวอาจเชื่อมได้ทั้งโลก ห่างไกลแค่ไหนก็ใกล้เพียงนิ้วสัมผัส

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

แหล่งข้อมูลอ้างอิง : บริษัท โทรคมนาคมแห่งชาติ จำกัด (มหาชน), oneweb, satelliteinternet

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

“ดาวเทียมวงโคจรต่ำ” จะเปลี่ยนโฉมการใช้อินเทอร์เน็ตอย่างไร ?