ใครเคยกลุ้มใจเมื่อมองไปเห็นข้าวของกองรกเต็มบ้าน แล้วใฝ่ฝันอยากมีคนมาช่วยเก็บกวาดทุกอย่างจนเป็นระเบียบสวยกริบในพริบตาบ้าง เชื่อว่าคงมีคนยกมือกันพรึ่บ ไม่อย่างนั้นแนวคิด KonMari ของคุณมาริเอะ คนโด คงไม่กลายเป็นที่คลั่งไคล้ไปทั่วโลก และบริษัทรับจัดระเบียบบ้านทั้งหลายในไทยก็คงไม่มีผู้ใช้บริการต่อคิวยาวนานแบบที่เป็นอยู่แน่ ๆ
ปรากฏการณ์นี้น่าจะสะท้อนได้ดีถึงความปรารถนาของเราหลายคนที่อยากจะกำจัดความวุ่นวายในชีวิตให้เกลี้ยง แล้วเริ่มต้นใหม่ในที่ที่โล่งสบายไร้สมบัติเกินจำเป็น และมันก็น่าจะเป็นเหตุผลสำคัญที่ทำให้รายการประเภท Makeover บ้านต่าง ๆ ได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่อง
Clean It, Fix It คือหนึ่งในนั้น รายการปรับปรุงบ้านของบีบีซีรายการนี้เปิดตัวเมื่อปี ค.ศ. 2021 และได้รับคำชมไม่น้อยจากจุดแข็งหลายข้อ ประการแรกคือการตั้งโจทย์น่าสนใจว่า ทีมงานจะจัดระเบียบบ้านให้แก่ผู้รับบริการโดยใช้เวลาแค่ 1 วันเท่านั้น ประการที่สองคือเสน่ห์ของผู้ดำเนินรายการ 3 คนอันได้แก่ ทอมมี วอลช์ ขาใหญ่จากวงการก่อสร้าง แม็กซีน ดไวเยอร์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการทำความสะอาด และ แอชเชอร์ เอ็ดเวิร์ดส์ ช่างไม้ ซึ่งต้องงัดเอาความชำนาญแต่ละด้านของตนมารวมพลังกันเปลี่ยนโฉมบ้านหน้าตาเละเทะให้กลายเป็นสวรรค์ให้จงได้
ประการที่สามซึ่งผู้เขียนคิดว่าสำคัญมาก ก็คือแนวคิดหลักของรายการที่ว่า การจัดและทำความสะอาดบ้านนั้นไม่ใช่แค่เรื่องของความสวยงามหรือความเรียบร้อย แต่เป็นการสร้าง “พื้นที่ที่ตอบสนองความต้องการในการใช้ชีวิตของผู้อยู่อาศัยอย่างแท้จริง” ดังนั้นสิ่งที่ทีมงานทำจึงไม่ใช่แค่การจัดระเบียบหรือซ่อมแซมสิ่งที่เสียหาย แต่คือการพยายามทำความเข้าใจว่า คนที่อยู่ในบ้านมีพฤติกรรมการใช้พื้นที่อย่างไร และอะไรกันแน่คืออุปสรรคที่ทำให้พวกเขาไม่สามารถรักษาสภาพเป็นระเบียบสะอาดสะอ้านเอาไว้ได้ในระยะยาว
ในอันที่จะแสดงความเก่งกาจของทีมงาน รายการฉลาดในการเลือกบ้านที่เป็นตัวแทนของวิถีชีวิตหลาย ๆ แบบและเผชิญหน้ากับปัญหาหลาย ๆ ด้าน เราจึงได้เห็นทั้งบ้านของครอบครัวที่มีลูกเล็ก บ้านเล็ก ๆ ของคู่แม่ลูกที่เพิ่งสูญเสียคนในครอบครัวและจำเป็นต้องย้ายออกจากที่พำนักเดิม บ้านเช่าของกลุ่มหนุ่มสาวเกือบสิบคนซึ่งสภาพเน่าเต็มที บ้านของคนที่ทำงานยุ่งมากจนไม่มีเวลา บ้านของครอบครัวหลายรุ่นที่มีสัตว์เลี้ยง ไปจนถึงบ้านของคู่สามีภรรยาเกษียณที่ไม่มีเรี่ยวแรงจะจัดระเบียบอะไรด้วยตนเองได้ไหว
ผู้คนธรรมดาสามัญในสภาพหลากหลายแบบนี้เป็นจุดที่ทำให้เราคนดูรู้สึกเชื่อมโยงกับเนื้อหาของรายการได้ง่ายขึ้น เพราะปัญหาที่พวกเขาพบเจอนั้นเป็นสิ่งที่เรารู้ว่าเราก็มีโอกาสเจอได้เช่นกัน และเมื่อสามผู้ดำเนินรายการสามารถแก้ไขบ้านของคนเหล่านั้นได้ แน่นอนว่ามันก็ทำให้เราเกิดความเลื่อมใสและตื่นเต้นหัวใจฟูตามไปด้วย ยิ่งเมื่อรายการพยายามสมาทานแนวคิดในการปรับปรุงบ้านแบบ DIY คือกระตุ้นให้ผู้ชมใช้ความคิดสร้างสรรค์หาทางใช้ประโยชน์จากวัสดุหรือข้าวของที่มีอยู่แล้ว (โดยไม่แฝงการขายสินค้า) พยายามนำเสนอเรื่องราวด้วยท่าทีเข้าใจเห็นอกเห็นใจ (แทนที่จะตำหนิเจ้าของบ้านที่ปล่อยให้บ้านรกรุงรัง) และเน้นการถ่ายทอดทักษะที่สามารถนำไปใช้ได้จริง (โดยไม่ทำให้ผู้ชมรู้สึกว่าบ้านจะต้องออกมาเนี้ยบเป๊ะเหมือนในนิตยสารบ้าน) ก็ยิ่งส่งผลให้รายการดูสนุกมากขึ้นไปอีก
มีบทความชิ้นหนึ่งในเดอะการ์เดียนคือ "Why we fell out of love with home improvement shows” ซึ่งผู้เขียนชื่อ แซม วูล์ฟสัน นำเสนอประเด็นไว้ได้น่าขบคิด เขาบอกว่ารายการประเภทสอนปรับปรุงบ้านที่เคยออกอากาศทางโทรทัศน์ในอังกฤษและสหรัฐอเมริกาช่วงทศวรรษ 1990 พยายามสร้างทัศนคติเรื่องการเปลี่ยนแปลงที่อยู่อาศัยให้สวยงามบนหลักการของความสร้างสรรค์และความประหยัด แต่น่าเสียดายที่เมื่อโทรทัศน์เสื่อมความนิยมลง ประกอบกับคนยุคปัจจุบันมีโอกาสในการเป็นเจ้าของบ้านน้อยลง คลิปทางยูทูบที่มุ่งสอนความรู้แบบจำเพาะและเหมาะกับห้องอพาร์ตเมนต์หรือคอนโดมิเนียมขนาดเล็กจึงก้าวขึ้นมามีบทบาทแทน (เช่น คลิปสอนวิธีซ่อมก๊อกน้ำ วิธีทำความสะอาดอ่างล้างจาน ฯลฯ)
ข้อดีของคลิปเหล่านี้คือ มักผลิตโดยช่างที่มีความชำนาญ มีเคล็ดลับ สอนให้ทำตามได้ง่าย และเหมาะกับสภาพวิถีชีวิตปัจจุบัน แต่ขณะเดียวกันก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า มีคลิปจำนวนมากที่ผลิตโดยมีแบรนด์สินค้าแต่งบ้านหนุนหลัง ซึ่งก็จะมาพร้อมกับการกระตุ้นให้ผู้ชมอยากซื้อสินค้าหรือของใช้ในบ้านใหม่ ๆ ทั้งที่อาจไม่จำเป็น แล้วในที่สุดสิ่งเหล่านั้นก็จะมากองเป็นของรกบ้านชิ้นใหม่ที่เราต้องวนเวียนกลับมาหาทางจัดระเบียบกันต่อไปอีกไม่จบสิ้น
▶ ติดตามสารคดี Clean it, Fix it ปฏิบัติการ...จัดระเบียบบ้านในฝัน "Tommy Walsh" ปรมาจารย์การก่อสร้างและผู้เชี่ยวชาญด้านงานบ้าน กลับมาพร้อมกับ "Maxine Dwyer" ช่างทำความสะอาดมืออาชีพ และ "Asher Edwards" นักสร้างสรรค์งานไม้ พวกเขาเดินทางไปพบกับผู้คนทั่วสหราชอาณาจักรที่กำลังประสบกับปัญหาวุ่นวายและยุ่งเหยิงในบ้าน
รับชมได้ทาง www.VIPA.me หรือ VIPA Application
