เป็นข่าวที่ผู้คนทั่วโลกให้ความสนใจ กรณีการประกาศ “กฎอัยการศึก” ของประธานาธิบดี ยูน ซอก ยอล ของเกาหลีใต้ โดยคำว่า “กฎอัยการศึก” กลายเป็นคำค้นที่ติดกระแสในทันที เรามี 5 ข้อน่ารู้ เกี่ยวกับคำว่า “กฎอัยการศึก” มาบอกกัน

1.กฎอัยการศึก ความหมายคืออะไร ?

กฎอัยการศึก หรือ Martial Law เป็นกฎหมายที่ตราขึ้นไว้สำหรับประกาศใช้เมื่อมีเหตุจำเป็น เพื่อรักษาความสงบเรียบร้อย หรือเพื่อความมั่นคงในบ้านเมือง กฎอัยการศึกมักกำหนดเป็นการชั่วคราว เมื่อรัฐบาลหรือข้าราชการพลเรือนไม่อาจทำหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

สำหรับผู้ที่ออกประกาศกฎอัยการศึก มักเป็นนายทหารยศสูงสุด หรือได้รับแต่งตั้งเป็นผู้ว่าการทหาร หรือเป็นหัวหน้ารัฐบาล โดยนัยสำคัญคือ ทำการถอดอำนาจ ทั้งฝ่ายนิติบัญญัติ บริหาร และตุลาการของรัฐบาล

2. กฎอัยการศึก มักจะประกาศใช้ในกรณีใด ?

ลักษณะการออกประกาศใช้กฎอัยการศึก มักเกิดขึ้นจากเหตุการณ์ความไม่สงบ โดยมีวัตถุประสงค์ต่าง ๆ อาทิ

ใช้เพื่อควบคุมสาธารณะ
ใช้เพื่อควบคุมกรณีความขัดแย้ง อาทิ สงครามกลางเมือง
ใช้เพื่อปราบการก่อกบฏ
ใช้เพื่อปราบปรามคู่แข่งทางการเมือง
ใช้ในกรณีเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติขนาดใหญ่

3. กฎอัยการศึก มีผลทางปฏิบัติอย่างไร ?

นอกจากการถอดอำนาจทั้งฝ่ายนิติบัญญัติ บริหาร และตุลาการของรัฐบาล กฎอัยการศึกยังมีผลในทางปฏิบัติ เช่น

การค้น เจ้าหน้าที่สามารถค้นสิ่งแปลกปลอม หรือสิ่งของต้องสงสัย
การตรวจ เจ้าหน้าที่สามารถตรวจข่าวสาร จดหมาย หรือสิ่งอื่นสิ่งใดที่จัดส่ง
การห้าม เช่น ห้ามจำหน่าย จ่ายหรือแจกหนังสือ หนังสือพิมพ์ ห้ามโฆษณา ห้ามออกจากเคหะสถานระหว่างเวลาที่กำหนด หรือห้ามใช้ทางสาธารณะ (บางกรณี)
การกักตัว กรณีมีเหตุสงสัยว่า บุคคลใดจะเป็นราชศัตรูหรืออาจทำการฝ่าฝืนต่อกฎอัยการศึก

4. กฎอัยการศึกที่เคยถูกประกาศใช้ในโลก

ไม่มีการระบุว่า กฎอัยการศึก ได้รับการประกาศใช้ครั้งแรกในโลกเมื่อใด แต่เคยมีการบันทึกเรื่องราวของการนำ “กฎอัยการศึก” มาใช้หลายเหตุการณ์ อาทิ การประกาศใช้กฎอัยการศึกในเหตุการณ์การประท้วงที่จัตุรัสเทียนอันเหมินในประเทศจีน พ.ศ. 2532 การปราบการก่อการกบฏ ในวิกฤตการณ์เดือนตุลาคม พ.ศ. 2513 ในประเทศแคนาดา หรือการใช้กฎอัยการศึกเพื่อการบูรณะประเทศเยอรมนีและญี่ปุ่น ในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง

ทั้งนี้มีประเทศในโลกกว่า 31 ประเทศ ที่เคยประกาศใช้กฎอัยการศึก โดยประเทศที่ได้ชื่อว่า มีการประกาศใช้กฎอัยการศึกที่ยาวนานที่สุด คือ ซีเรีย เกิดขึ้นระหว่างปี 1963 – 2011 กินระยะเวลากว่า 48 ปี

5. กฎอัยการศึกในประเทศไทย

กฎอัยการศึกของไทย ได้รับการตราขึ้นครั้งแรกในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อ พ.ศ. 2450 เรียกว่า กฎอัยการศึก ร.ศ. 126 ต่อมาใน พ.ศ. 2457 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงยกเลิกกฎอัยการศึก ร.ศ. 126 และตรากฎอัยการศึก พ.ศ. 2457 ขึ้นใช้แทน เรียกว่า พระราชบัญญัติกฎอัยการศึก พระพุทธศักราช 2457 เริ่มใช้ครั้งแรกเมื่อวันที่ 13 กันยายน 2457

จากนั้นมีการแก้ไขเพิ่มเติม คือในปี พ.ศ. 2485 ปี พ.ศ. 2487 ปี พ.ศ. 2488 และปี พ.ศ. 2502 กระทั่งยังคงมีผลใช้บังคับจนถึงปัจจุบัน ประเทศไทยเคยผ่านการใช้กฎอัยการศึก นับตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันมาแล้วจำนวนกว่า 15 ครั้ง โดยครั้งล่าสุด ประกาศใช้เมื่อ 22 พฤษภาคม พ.ศ.2557 โดยคณะรักษาความสงบแห่งชาติในขณะนั้น

อ้างอิง