ย้อนไปวัยเด็กอาชีพในฝันของใครหลายคนคงไม่พ้น แพทย์ พยาบาล ทหาร ตำรวจ หรือครู แต่จะมีสักกี่คนที่อยากเป็น ‘สัปเหร่อ’ มากไปกว่านั้น คือ การเป็นสัปเหร่อที่สวย มั่นใจ พร้อมการแต่งกายที่โดดเด่น เสริมด้วยบุคลิกที่เข้าถึงง่าย หลุดจากกรอบขนบของสัปเหร่อที่เราเห็นทั่วไป
การมาเยือน Thai PBS ของ ‘แบงค์ ปฏิธาร บำรุงสุข’ หรือ ‘แบงค์ เจ้าหญิงวงการเผาศพ’ ด้วยชุดสีสันสดใส ทรงผมอันเป็นเอกลักษณ์ ตัดกับสีปูนเปลือยของตึก ช่วยทำให้ดึงดูดสายตาและเพิ่มสีสันให้กับบรรยากาศในกองถ่ายรายการ ‘Made My Day วันนี้ดีที่สุด’ ได้ดียิ่งขึ้น หากใครเห็นคงไม่คิดว่าเขาคนนี้คือคนที่มีความภาคภูมิใจในอาชีพสัปเหร่อ และมองเรื่อง ‘ความตาย’ ให้เป็นสิ่งที่พูดถึงและเตรียมตัวรับมือกับมันได้
‘ความตาย’ คำที่มีความหมายเชิงลบ อาจไม่ใช่คำปกติในบทสนทนาชีวิตประจำวันคนเรามากนัก แต่คงปฏิเสธไม่ได้ว่า สักวันหนึ่งความตายเป็นสิ่งที่มนุษย์ต้องเผชิญอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ตลอดชีวิตเราเคยเห็นข้อความที่ว่า ‘เกิด แก่ เจ็บ ตาย’ ที่สื่อถึงวัฏจักรของสิ่งมีชีวิตทุกประเภท
เพื่อให้เห็นภาพสัจธรรมของการเกิดที่นำไปสู่การดับสูญ ‘โรงพยาบาล’ สถานที่ที่พบได้ทั้งรอยยิ้มจากการเกิดของชีวิตใหม่ และน้ำตาแห่งความโศกเศร้าจากการจากไปของใครสักคน หรือบางครั้งเวลาไป ‘วัด’ หรือสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ หากเห็นคนกำลังไหว้พระขอพร นั่นอาจหมายถึงการพึ่งพาที่ยึดเหนี่ยวจิตใจในวาระสุดท้ายของชีวิตเขาหรือคนที่เขารัก
สิ่งเหล่านี้ทำให้เห็นว่าความตายอยู่รอบตัวเราตลอด และมนุษย์ก็กลัวความตายมากที่สุด เพราะความตายเท่ากับความเจ็บปวด การจากลา หรือแม้แต่ความมืดมิด
จะเป็นอย่างไรหากเราสามารถพูดถึงความตายได้อย่างสบายใจและวางแผนรับมือกับมันได้ ? ปัจจุบัน ‘การเตรียมตัวตาย’ หรือ ‘การตายดี (Good death)’ กำลังเป็นประเด็นที่ได้รับการพูดถึงอย่างมาก และเป็นประเด็นใหม่ต่อสังคมโลก ทัศนคติบางคนอาจมองว่าเป็นการแช่ง และนำสิ่งอัปมงคลเข้าสู่ชีวิต แต่แท้จริงแล้ว ‘การเตรียมตัวตาย’ คือการเตรียมรับมือให้เราสามารถวางแผนในช่วงหนึ่งของชีวิตหรือช่วงบั้นปลายชีวิตได้ นอกจากนี้อาจหมายถึงการได้ออกแบบงานศพของตัวเองอย่างใจหมาย รวมถึงเป็นการสร้างข้อตกลงแก่ทุกฝ่าย ทั้งตัวเรา คู่ชีวิต ญาติ และบุคลากรทางการแพทย์
ดังนั้น หากถึงจุดหนึ่งที่เราใกล้ถึงความตาย การจัดการทุกอย่างก็จะดำเนินตามแบบแผนตามที่เราต้องการ ไม่ก่อให้เกิดภาระแก่คนอื่นในภายหลัง หรือหากมองในแง่จิตวิญญาณ อาจส่งผลให้จิตของเราได้จากโลกนี้ไปอย่างสบายใจ
การวางแผนการตาย หรือ การตายดี ไม่มีแบบแผนที่ตายตัว ขึ้นอยู่กับความต้องการของเราเป็นหลัก แบบแผนการตายดีในศาสตร์การแพทย์คือ ‘การดูแลแบบประคับประคอง (Palliative care)’ เหมาะกับผู้ป่วยที่ถูกประเมินเข้าสู่ระยะสุดท้ายของชีวิต โดยวิธีนี้เน้นที่ ‘การดูแล’ ไม่ใช่การรักษา เพื่อตอบสนองความต้องการที่แท้จริงของผู้ป่วย และเชื่อมต่อถึงกันระหว่างบ้านและโรงพยาบาล หัวใจสำคัญของการดูแลแบบนี้คือ ความเอาใจใส่ การใช้แพทย์แผนปัจจุบันและทางเลือกผสมกัน รวมถึงการไม่ยื้อชีวิตให้ทรมาน
ทั้งนี้การวางแผนการตายดีไม่ได้เหมาะกับแค่ผู้ป่วยระยะสุดท้ายเท่านั้น แต่เป็นประเด็นที่เหมาะสมกับทุกคน ทุกเพศ ทุกวัย เสมือนเป็นการเตรียมความพร้อมให้กับตัวเราและคนรอบข้าง และอีกหนึ่งมุมมองในการเตรียมตัวตายที่น่าสนใจ คือ ‘การวางแผนงานศพ’ ที่หลายคนฟังอาจมองว่าแปลกและน่ากลัว แต่ในทัศนคติของ ‘แบงค์ เจ้าหญิงวงการเผาศพ’ สัปเหร่อชื่อดังผู้หลงใหลในกรรมวิธีเผาศพ กลับมองว่าเป็นเรื่องที่ควรทำ เพราะเป็นการสร้างความสบายใจให้กับเรา ที่อย่างน้อยคงได้รู้ว่างานศพของเราจะออกมาแบบใด อีกทั้งเป็นการช่วยผ่อนเบาภาระให้กับลูกหลานที่จัดงานศพได้
แม้ชีวิตของเราไม่สามารถเลือกเกิดได้ แต่เราสามารถเลือกออกแบบการจากไปของเราได้ ‘ความตาย’ อาจใช่หรือไม่ใช่สิ่งที่น่ากลัวสำหรับบางคน แต่ ‘ความทรมาน’ ในช่วงสุดท้ายของชีวิตและการจากไปอย่างมีห่วงคงน่ากลัวเสียกว่า
ไม่สายเกินไปที่จะเตรียมตัวตายในแบบฉบับของเรา หวังว่าหากอ่านจบ คุณคงจับดินสอ พร้อมที่จะขีดเขียนร่างภาพชีวิตของคุณในช่วงสุดท้ายแล้วใช่ไหม ?
ตามไปดูเรื่องราวของ ‘แบงค์ เจ้าหญิงเผาศพ’ สัปเหร่อสาวที่จะเป็นแรงบันดาลใจให้ใครหลายคนได้เห็นคุณค่าของการมีชีวิต และพร้อมมีวันนี้ดีที่สุด รวมถึงไขประเด็น ‘การเตรียมตัวตาย’ ในแบบฉบับของแบงค์จะเป็นอย่างไร ในรายการ “Made My Day วันนี้ดีที่สุด” วันจันทร์ที่ 30 กันยายน 2567 เวลา 21:30 น. ทาง Thai PBS หมายเลข 3 หรือ รับชมออนไลน์ผ่านทาง www.thaipbs.or.th/Live และชมย้อนหลังได้ที่ https://www.thaipbs.or.th/program/MadeMyDay หรือ https://vipa.me/
อ้างอิง
-สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ)
-โครงการขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ระดับชาติว่าด้วยการสร้างเสริมสุขภาวะในระยะท้ายของชีวิต พ.ศ.2557-2559
