เรามักจะได้ยินถึงเรื่องราวมหาสมุทรใต้น้ำแข็งดวงจันทร์ยูโรปาพร้อมเรื่องราวความเป็นไปได้ของชีวิตใต้มหาสมุทรน้ำแข็งนั้น แต่ว่าสรุปแล้วเรามั่นใจได้หรือไม่ว่าดวงจันทร์แห่งนี้จะมีมหาสมุทรน้ำแข็งจริง
ยาน Europa Clipper ออกเดินทางไปยังดาวพฤหัสบดีเพื่อทำความเข้าใจระบบนิเวศใต้ผืนน้ำแข็งของดวงจันทร์น้ำแข็งยูโรปาร่วมกับยาน JUICE ของ ESA แต่มันทำให้เกิดคำถามขึ้นมาว่าแท้จริงแล้ว ดวงจันทร์น้ำแข็งแห่งนี้มีมหาสมุทรขนาดใหญ่อยู่ใต้พื้นผิวดวงจันทร์เหมือนกับที่เราทำนายไว้หรือไม่ หรือว่าเที่ยวบินของ Europa Clipper จะเสียเที่ยวฟรี
ดวงจันทร์น้ำแข็งดวงแรกที่ได้รับการยืนยันถึงการมีมหาสมุทรใต้พื้นผิวน้ำแข็งคือดวงจันทร์เอนเซลาดัส บริวารของดาวเสาร์ ในปี 2006 ยานแคสซินีโฉบผ่านขั้วใต้ของดวงจันทร์เอนเซลาดัสก่อนที่ยานจะตรวจจับละอองน้ำที่พุ่งออกมาจากพื้นผิวของดวงจันทร์ หลังจากนั้นก็มีการถ่ายภาพยืนยันถึงน้ำพุที่พวยพุ่งออกมาจากพื้นผิวน้ำแข็งจริง ทำให้เรายืนยันได้ว่าดวงจันทร์ดวงนี้มีมหาสมุทรน้ำแข็งขนาดใหญ่อยู่ใต้พื้นผิวน้ำแข็งของมัน
แต่สำหรับดวงจันทร์ดวงอื่น ๆ อย่างดวงจันทร์ยูโรปา ดวงจันทร์แกนิมีดหรือดวงจันทร์คัลลิสโต เรายังไม่สามารถระบุการมีอยู่ของมหาสมุทรใต้ดวงจันทร์ได้เนื่องจากว่าดวงจันทร์น้ำแข็งดวงอื่น ๆ เรายังไม่เคยถ่ายภาพน้ำพุที่พวยพุ่งออกมาจากพื้นผิวในระยะใกล้และมีความละเอียดสูงเหมือนกับดวงจันทร์เอนเซลาดัสเลย
แต่จากหลักฐานต่าง ๆ ข้อมูลที่เก็บรวบรวมมาก็ทำให้เรามั่นใจเกี่ยวกับมหาสมุทรใต้พื้นผิวของดวงจันทร์น้ำแข็งที่เป็นบริวารของดาวพฤหัสบดีทั้งสามนั้นมีมากมาย โดยเฉพาะกับตัวดวงจันทร์ยูโรปา คือข้อมูลจากยานกาลิเลโอ
ในช่วงที่ยานกาลิเลโอโฉบผ่านดวงจันทร์ยูโรปา ตัวยานได้ตรวจสอบสนามแม่เหล็กของดวงจันทร์ยูโรปาแล้วพบว่าสนามแม่เหล็กของดาวพฤหัสบดีหักเหไปรอบ ๆ ดวงจันทร์ยูโรปา คล้ายกับดวงจันทร์เป็นตัวนำไฟฟ้าทรงกลมขนาดใหญ่ ซึ่งน้ำแข็งบนพื้นผิวของดวงจันทร์ไม่ควรที่จะเป็นตัวนำไฟฟ้าได้ ดังนั้นจึงมีการตั้งข้อสันนิษฐานว่า ไม่สามารถเป็นอย่างอื่นได้นอกจากตัวดวงจันทร์ดวงนี้มีมหาสมุทรน้ำเค็มขนาดใหญ่ใต้เปลือกน้ำแข็ง
จากนั้นมีการตั้งสมมติฐานเพิ่มเติมมากมายเกี่ยวกับการเติมเต็มน้ำในของพื้นผิวดวงจันทร์ยูโรปาว่า ดวงจันทร์ดวงนี้แทบไม่มีร่องรอยของการถูกชนโดยอุกกาบาตขนาดใหญ่ คล้ายตัวเปลือกพื้นผิวน้ำแข็งของตัวดวงจันทร์สามารถซ่อมแซมตัวเองได้ และมีร่องรอยของเส้นสีแดงลากยาวบนพื้นผิวของดวงจันทร์ ทำให้เกิดการตั้งสันนิษฐานว่าน่าจะมีน้ำพุที่พวยพุ่งออกมาจากพื้นผิวของดวงจันทร์แล้วคอยเติม ซ่อมแซมร่องรอยความเสียหายของพื้นผิวดวงจันทร์อย่างต่อเนื่อง
และอีกหลักฐานหนึ่งที่เป็นเหมือนเครื่องมือยืนยันการมีอยู่ของมหาสมุทรใต้น้ำแข็งของดวงจันทร์ยูโรปาคือภาพถ่ายกลุ่มโมเลกุลน้ำโดยรอบดวงจันทร์ยูโรปาที่ถ่ายโดยกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลเมื่อปี 2016 ซึ่งภาพถ่ายนี้เป็นการยืนยันการมีอยู่ของน้ำพุร้อนที่พวยพุ่งน้ำจากมหาสมุทรใต้ผิวดวงจันทร์ขึ้นมาด้านบนและการมีอยู่ของมหาสมุทรใต้ดวงจันทร์
ตอนนี้นักวิทยาศาสตร์ได้มีฉันทามติว่าดวงจันทร์ยูโรปาต้องมีมหาสมุทรอยู่ใต้พื้นผิวอย่างแน่นอน เพราะทั้งร่องรอยบนพื้นผิว การพบโมเลกุลน้ำรอบดวงจันทร์ และการพบโมเลกุลของคาร์บอนไดออกไซด์ ข้อมูลทั้งหมดชี้มาที่การมาอยู่ของมหาสมุทรใต้พื้นผิวน้ำแข็งของดวงจันทร์ยูโรปาทั้งสิ้น ดังนั้นในวันนี้คงไม่มีคำตอบอื่นนอกจากการมีอยู่ของมหาสมุทรแบบที่เรามั่นใจเอามาก ๆ ว่ามันต้องมีอยู่อย่างแน่นอน
ถึงแม้จะมีข้อมูลมากมายที่ทำให้เราค่อนข้างมั่นใจมาก ๆ ว่าดวงจันทร์ยูโรปานี้จะมีมหาสมุทรอยู่ใต้ดวงจันทร์ แต่ก็ยังไม่มีใครเคยถ่ายภาพน้ำพุที่พวยพุ่งออกมาจากเปลือกดวงจันทร์จริงเหมือนกับที่เคยถ่ายได้จากดวงจันทร์เอนเซลาดัส ดังนั้นถ้ามีการถ่ายภาพน้ำที่กำลังพุ่งออกมาจากเปลือกดวงจันทร์จากมุมมองที่ใกล้ชิดและข้อมูลจากการสำรวจของยาน Europa Clipper เราจะสามารถยืนยันได้อย่าง 100% เต็มว่าบนดวงจันทร์ยูโรปามีมหาสมุทรอยู่ใต้เปลือกน้ำแข็ง และจะเอื้อกับการเกิดขึ้นของชีวิตใต้ดวงจันทร์ดวงนี้หรือไม่
เรียบเรียงโดย จิรสิน อัศวกุล
พิสูจน์อักษร ศุภกิจ พัฒนพิฑูรย์
🎧 อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS
“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech