เหตุการณ์ระเบิดป่วนหลายจุดในกรุงเทพฯ เมื่อวันที่ 2 ส.ค.ที่ผ่านมา เป็นภารกิจที่ท้าทายของเจ้าหน้าที่หน่วยงานความมั่นคง ทั้งทหาร ตำรวจ ในการเข้าตรวจสอบที่เกิดเหตุ หาพยานหลักฐาน รวมทั้งการเฝ้าระวังและตรวจหาวัตถุระเบิดเพิ่มเติม ป้องกันอันตรายต่อประชาชน
อีกสิ่งที่ถูกพูดถึง คือ สุนัขตำรวจ K9 ที่ต้องปฏิบัติหน้าที่ท่ามกลางความกดดัน และความเสี่ยงไม่ต่างจากเจ้าหน้าที่ ไทยพีบีเอสออนไลน์ พาไปดูการฝึกและเตรียมความพร้อมของเหล่าสี่ขา ก่อนปฏิบัติภารกิจสำคัญ
“เอ็กซ์” วีรบุรุษสี่ขา
เมื่อก้าวเข้ามาในกองกำกับการสุนัขตำรวจ กองบัญชาการตำรวจนครบาล สิ่งดึงดูดสายตาแรก คือ อนุสาวรีย์ของ "เอ็กซ์" สุนัขพันธุ์เยอรมันเชฟเฟิร์ดอายุ 6 ปี ที่พลีชีพในภารกิจตามรอยขบวนการโจรก่อการร้ายแบ่งแยกดินแดน (ขจก.) เมื่อวันที่ 19 ต.ค.2517
เอ็กซ์ส่งสัญญาณเตือนให้ผู้บังคับสุนัข และเจ้าหน้าที่หลบเข้าที่กำบังได้ทันฉิวเฉียด ท่ามกลางเสียงปืนที่ดังขึ้นพร้อมกับการจากไปของเอ็กซ์ ต่อมากองกำกับการสุนัขตำรวจ ได้สร้างอนุเสาวรีย์ยกย่องความกล้าหาญ และเสียสละของวีรบุรุษสี่ขา ที่ช่วยให้เจ้าหน้าที่หลายคนรอดชีวิตในวันนั้น
คัดแววก่อนฝึกศักยภาพตามความถนัด
กว่าจะเป็นสุนัข K9 ไม่ใช่เรื่องง่าย สุนัขแต่ละตัวต้องผ่านการคัดกรองคุณลักษณะและฝึกฝนเยี่ยงตำรวจที่ต้องฝ่าด่าน เพื่อให้ร่างกายแข็งแรง พร้อมออกสู่สนาม
"กล้าหาญ ชอบเล่น ดม คาบ เรียนรู้ จดจำได้ไว ไม่ตื่นกลัว" ด.ต.ธนวัฒน์ ดีการกระทำ ครูฝึกสุนัข อธิบายคุณลักษณะเด่นของสุนัข K9 โดยจะมีการประมูลสุนัขทุก 3-5 ปี ล็อตล่าสุดอยู่ที่ 30 ตัว ตามอัตราสุนัขเกษียณ และทยอยส่งมอบครั้งละ 4-5 ตัว เพื่อเข้ารับการฝึกฟังคำสั่งเบื้องต้น “นั่ง ชิด หมอบ คอย” และทดสอบการพัฒนา 3 รอบ ทุก 15 วัน ซึ่งมีสุนัขหลายตัวที่ไม่ผ่านเกณฑ์
จากนั้นจะแยกสายงานที่ถนัด ได้แก่ พิสูจน์กลิ่นยาเสพติด ค้นหาวัตถุระเบิด พิสูจน์กลิ่นของกลางในคดีอาญา สะกดรอย อารักขา และการกู้ภัยและค้นหาผู้ประสบภัย ใช้เวลาอย่างน้อย 4 เดือน สุนัข K9 ก็พร้อมปฏิบัติภารกิจ
ถ้าตัวไหนไม่เอาอะไรเลย ไม่กิน ไม่คาบ ไม่เล่น งอเป็นกุ้ง นี่ตกเลย
"ลักกี้" สุนัขสายพันธุ์ลาบราดอร์ รีทรีฟเวอร์ สีดำ วัย 6 เดือน น้องใหม่ที่ถนัดตะกุย เข้ารับการฝึกในภารกิจค้นหายาเสพติด โดยโชว์การค้นหายาไอซ์และยาบ้าที่แอบซุกซ่อนในกล่องกระดาษ ใช้เวลาเพียง 20 วินาที
"สแคปปี้" สุนัขสายพันธุ์มาลินอยส์ วัย 5 ปี มือหนึ่งค้นหาวัตถุระเบิด ที่ได้รับการสนับสนุนจากโครงการให้ความช่วยเหลือเพื่อการต่อต้านการก่อการร้ายแห่งกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ โชว์การค้นหาระเบิดที่ซุกซ่อนในกล่องไม้
เจ้าสแคปปี้ ใช้เวลาดมและตัดสินใจเดินไปยังกล่องเป้าหมายในเวลารวดเร็ว ก่อนจะนั่ง จ้องกล่องนิ่ง เพื่อป้องกันอันตรายและรอเจ้าหน้าที่เข้ามาตรวจสอบ สำหรับภารกิจเด่น คือ ดมค้นหาระเบิดคดีแยกราชประสงค์ ส่วนช่วงนี้รับภารกิจดมตรวจหาวัตถุต้องสงสัยบนรถไฟฟ้า และสถานที่สำคัญต่าง ๆ
ส่วน "ตีนโต" สุนัขสายพันธุ์ลาบราดอร์ รีทรีฟเวอร์ สีช็อกโกแลต วัย 3 ขวบครึ่ง เข้าฝึกในภารกิจกู้ภัย เช่น ค้นหาผู้รอดชีวิตใต้ซากตึกถล่ม หรือค้นหาผู้สูญหาย โดยร่วมซ้อมแผนเผชิญเหตุสาธารณภัย ของกรุงเทพมหานครกับกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) เป็นประจำ
ครูฝึก-สหายสี่ขา มองตาต้องรู้ใจ
ด.ต.ธนวัฒน์ เล่าว่า สุนัข k9 เป็นเหมือนเพื่อนร่วมงานและครอบครัว เพราะต้องเริ่มทำความคุ้นเคย เรียนรู้นิสัย รักและไว้ใจกัน เพื่อให้เชื่อฟังคำสั่งและเมื่อทำภารกิจสำเร็จ จะได้รับรางวัลเป็นขนม ของเล่นลูกเทนนิส และคำชมเชย "ดีมากลูก เก่งมากลูก" เพิ่มกำลังใจให้เหล่าสี่ขา
อาวุธเราคือหมา เลี้ยงเหมือนลูก ต้องรัก เมตตา เข้าใจมันว่าอยากกินน้ำไหม อยากอาบน้ำไหม
สุนัข K9 จะปฏิบัติภารกิจจนถึงอายุ 8 ปี ซึ่งผู้บังคับสุนัขต่างหวังว่าเหล่าเพื่อนสี่ขาจะได้บ้านหลังใหม่ ที่ให้ความรักและเลี้ยงดูสุนัขอย่างดี ตอบแทนการทำหน้าท่ามกลางความเสี่ยง เพื่อรักษาความสงบสุขและปลอดภัยให้กับคนในสังคม ส่วนภารกิจสุดประทับใจ คือ การได้ร่วมถวายงานรักษาความปลอดภัยในหลวง รัชกาลที่ 9 ที่โรงพยาบาลศิริราช
อดเป็นห่วงไม่ได้ว่าจะกินนอนอย่างไร เจ้าของใหม่จะรักเขาไหม ถ้าบอกว่ารักเลี้ยงเป็นลูกเลย เราก็สบายใจ
เช่นเดียวกับ ด.ต.ณัฐพงษ์ ศรีโรจน์ ที่มีเจ้าตีนโต สุนัขสายพันธุ์ลาบราดอร์ รีทรีฟเวอร์ เป็นบัดดี้ บอกว่า อยู่ด้วยกันมาตั้งแต่ตีนโตอายุแค่ 4 เดือน จนตอนนี้ตีนโตอายุ 3 ขวบครึ่ง ตีนโตมีภารกิจช่วยเหลือผู้ประสบภัย การกู้ภัยในพื้นที่ตึกถล่ม หรือค้นหาผู้สูญหาย
สุนัขภารกิจนี้ต้องกล้าหาญ แกร่ง และแข็งแรง เพราะในพื้นที่ประสบภัยต้องเผชิญความยากลำบาก วิธีการค้นหาถ้าเจอคนเจ็บ เขาต้องเห่าเสียงดังในจุดที่เจอ เพื่อเรียกคนมาช่วย
สำหรับ ด.ต.ณัฐพงษ์ ความผูกพันของเขากับตีนโต นิยามสั้น ๆ ว่า มองตาก็รู้ใจว่าต้องการอะไร ตีนโตจะเป็นสุนัขที่ตื่นตัว กล้าหาญ ชอบเล่นของเล่น และกินเก่ง
เช่นเดียวกับ ส.ต.อ.นิวัฒน์ คำหารพล ครูฝึกเบลล่า สุนัขสายพันธุ์มาลินอยส์ อายุ 5 ปี บอกเล่านิสัยของเบลล่าว่า เป็นสุนัขที่ขี้อ้อน ชื่นชอบให้คนลูบตามตัวและจะขอเล่นด้วย ส่วนเวลาทำงานจะไปด้วยกันตลอด หากเลิกงานและผ่อนคลาย ไม่เหนื่อยจนเกินไป ก็จะนำมาฝึกทบทวน วิ่งเล่นในสนามหญ้า จึงไม่แปลกใจหากจะเห็นภาพของครูฝึกแปรงขน หยอกล้อและเอาใจใส่สุนัข k9 เสมือนเพื่อน
เรื่องน่ารู้ของเหล่าวีรบุรุษสี่ขา
ปัจจุบันจะเน้นฝึกสุนัข K9 จำนวน 4 สายพันธุ์ ได้แก่ ลาบราดอร์ รีทรีฟเวอร์ (Labrador Retriever) เป็นสายพันธุ์ที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ที่ประเทศแคนาดา, เยอรมัน เชฟเฟิร์ด (German Shepherd) หรือแอลเซเชียน, มาลินอยส์ (Malinois), วิซสลา (Vizsla)
สุนัข เป็นสัตว์ที่มีความซื่อสัตย์ต่อเจ้าของ มีสัญชาตญาณในการค้นหาดี เนื่องจากหูสุนัขจะรับรู้ในการได้ยินดีกว่าคน 20 เท่า ส่วนตาสุนัขสามารถมองเห็นได้ดีกว่าคน 10 เท่า และจมูกสุนัขสามารถรับกลิ่นได้มากกว่าคนถึง 40 เท่า
วิธีการส่งสัญญาณของ K9 ในการปฎิบัติงาน หากพบระเบิด k9 ต้องนั่งหรือหมอบนิ่ง ๆ ตรงจุดนั้นเพื่อให้ปลอดภัย แต่หากเป็นยาเสพติด k9 ต้องเก่งในการดมกลิ่น และตะกุยค้นหานำคาบยาเสพติดออกมา ส่วนถ้าเป็นการค้นหาผู้สูญหาย กู้ภัย K9 ต้องเห่าเสียงดัง และใช้ร่วมกับการดมกลิ่น ส่วนสายงานอารักขา สะกดรอย k9 จะส่งสัญญาณขนพอง ยืนนิ่ง หูตั้ง หางตั้ง