“เมื่อปี 2515 ตอนสงครามในประเทศลาว ผมได้เหยียบกับระเบิด ส่งผลให้ขาตั้งแต่ใต้เข่าลงมาขาดทั้งสองข้าง”
ร้อยโทสถาพร บูรณะวิโรจน์ หนึ่งในวีรชนทหารกล้าผ่านศึกในเวียดนามและลาว
“มันเป็นจังหวะเข้าตีเพื่อไปยึดพื้นที่ แต่ยังไม่ทันได้ยึดพื้นที่ได้นั้น ก็ถูกพวกข้าศึกล้อมไว้ โดยใช้จรวด RPG ยิงถล่ม ทำให้พวกเราวิ่งหลบเข้าป่า และในจังหวะที่วิ่งหลบนั้น ตัวผมก็ได้เหยียบกับระเบิดเข้า ได้ยินแต่เสียงตูม รู้ตัวอีกทีขาก็หายไปทั้งสองข้างแล้ว” ร้อยโทสถาพร ได้รำลึกถึงเหตุการณ์ในวันที่ 26 พฤศจิกายน 2515 ที่ตนยังคงจำมันได้อย่างดี
ภายหลังกลับมาจากสงครามที่ประเทศลาว องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึกฯ ได้เข้ามาช่วยเหลือ โดยให้เงินเลี้ยงชีพ รวมไปถึงดูแลการศึกษาของบุตรยังจบปริญญาตรี
แม้เวลาจะผ่านมาร่วม 50 ปี ร้อยโทสถาพรไม่เคยนึกเสียใจกับเหตุการณ์ในวันนั้น
“ผมพกพาแต่ความภูมิใจ ที่ได้มีโอกาสรับใช้ประเทศชาติ”
วันทหารผ่านศึกของไทย
สำหรับประเทศไทยนั้น ราชกิจจานุเบกษา วันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2491 ประกาศให้พระราชบัญญัติ จัดตั้ง องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก ( “อผศ.”) ขึ้นเป็นหน่วยงานถาวร ทำหน้าที่สงเคราะห์ทหารผ่านศึกโดยตรง กฎหมายฉบับนี้รองรับการสงครามข้อพิพาทแย่งดินแดนระหว่างไทยและฝรั่งเศส รวมทั้งทหารที่เสียชีวิตใน สงครามมหาเอเซียบูรพา (สงครามโลกครั้งที่ 2) และ สงครามเกาหลี จึงถือว่าเป็นวันสถาปนาองค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก และเป็น “วันทหารผ่านศึก”
ต่อมามีการปรับปรุงขยายการสงเคราะห์ ให้รวมไปถึง ทหาร ตำรวจ ข้าราชการพลเรือนและพลเรือน ซึ่งได้กระทำหน้าที่ป้องกันหรือปราบปรามการกระทำอันเป็นภัยต่อความมั่นคง หรือความปลอดภัยแห่งราชอาณาจักร ทั้งภายในและภายนอกประเทศตามที่กระทรวงกลาโหมกำหนด และรวมถึงทหารนอกประจำการที่มิได้ผ่านศึกด้วย ปัจจุบันมีทหารผ่านศึก ครอบครัวทหารผ่านศึก และทหารนอกประจำการ ที่ต้องให้การสงเคราะห์ประมาณสามล้านกว่าคน
หากไล่เรียงวีรกรรมทั้งรูปเเบบทางการเเละไม่เป็นทางการของนักรบไทยนั้น ประวัติศาสตร์บทหนึ่งระบุไว้ว่า ช่วงทศวรรษ1960 "ลัทธิคอมมิวนิสต์" เเพร่เข้ามาในเอเชียเเละอุษาคเนย์ ทฤษฎีโดมิโน ของนายจอห์น ฟอสเตอร์ ดัลเลส (John Foster Dulles) อดีตรัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐอเมริกา ได้มีทฤษฎีต่อต้านทฤษฎีโดมิโน คือ ทฤษฎีการสกัดกั้น (Containment Policy)
ทฤษฏีโดมิโน ใช้กับกรณีการขยายตัวของลัทธิและระบอบคอมมิวนิสต์ ในทวีปเอเชีย เมื่อ จีน เกาหลีเหนือ และ เวียดนามเหนือ ตกเป็นคอมมิวนิสต์ เชื่อว่าประเทศอื่น ๆ เช่น ลาว เขมร ไทย มาเลเซีย ฯลฯ จะถูกครอบโดยระบบคอมมิวนิสต์ในที่สุด และจะลุกลามไปเรื่อยๆจนถึงสหรัฐอเมริกาในที่สุด
จอห์น เอฟ เคนเนดี้ อดีตทหารเรือของกองทัพเรือสหรัฐอเมริกาเเละผู้นำสหรัฐฯ คนที่ 35 ได้นำประเทศเเละกองทัพต้านสงครามเย็นและลัทธิคอมมิวนิสต์ของสหภาพโซเวียตในช่วงนั้น
เมื่อเวียดนามเหนือ (โซเวียตหนุน) บุกเวียดนามใต้ (สหรัฐฯหนุน) และเริ่มกระจายกองทัพเเดงมายังลาวและกัมพูชา สหรัฐฯ ขอใช้ไทยเป็นฐานทัพในการส่งกำลังบำรุงให้สหรัฐฯและยังมีการฝึกนักรบนิรนาม ทหารพรานของไทยไปช่วยสกัดกั้นลัทธิแดงที่สหรัฐฯ ประเมินกับผู้นำรัฐบาล และ ผบ. เหล่าทัพของไทยในเวลานั้นว่า หากไม่สกัดกั้นไว้ไม่ช้าไม่นาน "ระบบคอมมิวนิสต์" จะเข้ามาเปลี่ยนแปลงการปกครองของไทยอย่างเเน่นอน
ทหาร ทหารพราน ตำรวจตระเวนชายแดน นักรบนิรนามของไทยที่ร่วมฝึกอบรมกับครูฝึกของสหรัฐฯ ได้กระจายตัวตามตะเข็บชายแดน เพื่อป้องกันการรุกรานของกองทัพเวียดนามเหนือ ที่หนุนหลังบางฝ่ายในลาว และกัมพูชา ที่เริ่มล้ำดินเเดนของไทยและบางกองกำลังของไทยในนามนักรบนิรนามยัง เข้าไปช่วยกองทัพสหรัฐฯ ในสมรภูมิของลาว ซึ่งหลายคนน่าจะรู้จักทุ่งไหหิน (Plaine des Jarres หรือ Plain of Jars) ซึ่งเป็นที่ราบในแขวงเชียงขวาง มีถนนสาย 7 ที่ฝรั่งเศสสร้างขึ้นเชื่อมต่อถนนสาย 13 ที่ภูขุนมุ่งไปยังเวียดนาม
ยุทธการและวีรกรรมดังกล่าวของชายชาติทหารไทยที่ปกบ้าน ป้องเมือง คุ้มเหย้าในคราวนั้น ด้วยหยาดเหงื่อ เลือดเนิ้อ ชีวิตทั้งแบบเปิดเผยและแบบนิรนาม อีกทั้งร่างกายของขีวิตที่วิญญาณมิได้กลับมาตุภูมิ เพื่อไม่ให้ไทยถูกรุกล้ำอธิปไตยในคราวนั้น บรรพชนคนกล้าเหล่านี้ สมควรได้รับการสดุดีจากคนไทยวันนี้ ที่มีต่อสายเลือดเดียวกันเมื่อวันวาน
