หลายปีที่ผ่านมานี้ ภาวะโลกเดือดได้ส่งผลกระทบสิ่งแวดล้อมผู้คนทั่วโลก ปัญหาส่วนหนึ่งมาจากการปล่อยก๊าซเรือนกระจกและการใช้พลังงานฟอสซิล ขณะเดียวกัน “การสร้างขยะอาหาร” กลับเป็นปัจจัยของภาวะโลกเดือดที่ถูกมองข้าม

มีการประเมินไว้ว่า ขยะอาหาร – ทั้งอาหารที่กินไม่หมด หมดอายุ และเศษอาหารต่าง ๆ – ได้สร้างความเสียหายต่อเศรษฐกิจเป็นมูลค่ากว่า 1 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ และปล่อยยก๊าซเรือนกระจกถึงร้อยละ 8-10 จากก๊าซเรือนกระจกทั่วโลก เมื่อดูแนวโน้มการบริโภคในปัจจุบันแล้ว นับวันบริมาณขยะอาหารจะเพิ่มสูงขึ้นและประเทศไทยก็ไม่ใช่ข้อยกเว้น รายงานดัชนีขยะอาหารปี ค.ศ. 2024 (Food Waste Index Report 2024) โดยโครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติ (UNEP) ระบุว่า ประเทศไทยสร้างขยะอาหารเฉลี่ย 86 กก. ต่อคน เพิ่มขึ้นจาก 79 กก. ต่อคน เมื่อ 4 ปีก่อน อีกทั้งยังสูงกว่าค่าเฉลี่ยโลกอีกด้วย

เพราะเรื่องโลกเดือดใกล้ตัวกว่าที่คิดและขยะอาหารก็เป็นเรื่องที่จัดการได้เอง ด.ญ.ปุณญภา เพชรสุวรรณ ด.ญ.กุลนัดดา บุญรักษ์ และด.ญ.คีติกา ผลนิโครธ นักเรียนจากโรงเรียนอนุบาลและประถมสาธิตมหาวิทยาลัยนเรศวร จึงคิดค้น “เครื่องชั่งลดโลกเดือด” ขึ้นเพื่อสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับขยะอาหารและภาวะโลกเดือดในโรงเรียนโดยมีครูวุฒิพันธ์ เทศคลัง และว่าที่ร้อยเอก ดร.ศักย์ชัย เพชรสุวรรณ เป็นที่ปรึกษา อีกทั้งยังมีการนำสิ่งประดิษฐ์ชิ้นนี้ไปประกวดรางวัล “นักประดิษฐ์รุ่นจิ๋ว I-New Gen Junior Award 2025” ในงาน “วันนักประดิษฐ์ 2568” เมื่อต้นเดือน ก.พ. ที่ผ่านมาด้วย

“เครื่องชั่งลดโลกเดือด” คือเครื่องแปลงน้ำหนักขยะอาหารให้เป็นปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ไม่เพียงแต่ผู้บริโภคจะรู้ว่าตัวเองทิ้งขยะอาหารไปกี่กิโลกรัม แต่ยังทราบด้วยว่าปล่อยก๊าซเรือนกระจกออกไปเท่าไหร่ ส่วนอุปกรณ์ที่ใช้ประกอบ “เครื่องชั่งลดโลกเดือด” นั้น ได้แก่ จอแสดงผลเอลซีดี บอร์ดควบคุม Arduino UNO พร้อมโปรแกรม Arduino IDE เพื่อเขียนชุดคำสั่ง ชุดเซนเซอร์วัดน้ำหนัก (load cell) และสายไฟต่อวงจร เมื่อเด็ก ๆ ได้ทดลองชั่งปรับปรุง “เครื่องชั่งลดโลกเดือด” จนเสถียรขึ้นแล้ว พวกเขาก็นำสิ่งประดิษฐ์ไปใช้จริงภายในสถานศึกษา และรายงานปริมาณก๊าซเรือนกระจกจากขยะอาหารทุกวันช่วงหน้าเสาธง

จากการทดลองใช้ “เครื่องชั่งลดโลกเดือด” ชั่งขยะอาหารภายในโรงเรียนอนุบาลและประถมสาธิตมหาวิทยาลัยนเรศวรเป็นเวลา 9 สัปดาห์ (สิงหาคม-กันยายน พ.ศ. 2567) นั้น พบว่านักเรียนสร้างขยะอาหารน้อยลงกว่าครึ่งหนึ่ง จากราว 40 กิโลกรัมในสัปดาห์แรก เหลือ 10 กิโลกรัมโดยประมาณในสัปดาห์ที่ 9 ส่งผลให้ปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า (KgCO2e) ลดลงอย่างมีนัยสำคัญตามไปด้วย

“เครื่องชั่งโลกเดือด” จึงถือเป็นสิ่งประดิษฐ์รุ่นจิ๋วจากความคิดของเด็ก ๆ ที่ช่วยสร้างเสริมพฤติกรรมการบริโภคที่ดีให้คนทุกช่วงวัย จากที่เคยตักอาหารแล้วกินไม่หมดจนต้องเหลือทิ้ง กลายเป็นตักอาหารให้พอดีกับความต้องการ ช่วยลดต้นทุนทางเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อมในคราวเดียวกัน นอกจากนี้ โรงเรียนต่าง ๆ ควรสนับสนุนและช่วยต่อยอดความคิดริเริ่มของเด็ก ๆ ผู้อยากจะแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่จะกระทบโดยตรงต่อชีวิตของพวกเขาและคนเจเนอเรชันถัด ๆ ไป

ติดตามเนื้อหาอื่น ๆ เกี่ยวกับภาวะโลกเดือดจากเครือ Thai PBS

อ้างอิง

United Nations Environment Programme, Food Waste Index Report 2024
United Nations Thailand, Sustainable Development Goals in Thailand: Goal 3 Good Health and Well-being
ศูนย์วิจัยกสิกรไทย, ขยะอาหาร (Food Waste) ปัญหาที่ถูกมองข้าม ของไทย?

ภาพประกอบ: คุณครูและผู้ปกครองโรงเรียนอนุบาลและประถมสาธิตมหาวิทยาลัยนเรศวร

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS: www.thaipbs.or.th/news/playlists/SciAndTech

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech: www.facebook.com/ThaiPBSSciAndTech