NASA ประกาศความสำเร็จตลอด 2 ปีที่ผ่านมาของโครงการ Imaging X-ray Polarimetry Explorer (IXPE) กล้องโทรทรรศน์อวกาศรังสีเอ็กซ์ตัวใหม่ของ NASA ที่เพิ่งถูกปล่อยออกสู่อวกาศเมื่อวันที่ 9 ธันวาคม 2021 ด้วยจรวด Falcon 9 ตลอดระยะเวลาสองปีที่ผ่านมา มันช่วยเพิ่มขีดความสามารถในการถ่ายภาพวัตถุในอวกาศในย่านแสงรังสีเอ็กซ์อย่างมากมายมหาศาล เป้าหมายหลักของกล้องโทรทรรศน์อวกาศนี้คือการถ่ายภาพรังสีเอ็กซ์ที่องศาของการโพลาไรซ์ต่าง ๆ เพื่อนำข้อมูลมาวิเคราะห์และเปิดเผยข้อมูลจากการคำนวณทางฟิสิกส์ใหม่ ๆ ออกมา ส่งผลให้ทีมนักวิจัยเก็บรวบรวมข้อมูลได้เพิ่มขึ้นจากอุปกรณ์เดิมอย่างมาก ซึ่งจะช่วยเปิดเผยความลับของเหตุการณ์ต่าง ๆ ในจักรวาลของเราให้กระจ่างมากยิ่งขึ้น
ภาพถ่ายแรกของ IXPE ที่ทำการถ่าย Cassiopeia A
ภาพถ่ายแรกของ IXPE ที่ทำการถ่าย Cassiopeia A
ภาพแรกที่กล้อง IXPE ถ่ายในงานด้านดาราศาสตร์คือ Cassiopeia A เศษซากจากการระเบิดซูเปอร์โนวาของดาวฤกษ์ขนาดยักษ์ ซึ่งอยู่ภายในทางช้างเผือกของเรา ห่างออกไปจากโลก 11,000 ปีแสง และภายหลังมันได้ถ่ายภาพเศษซากของซูเปอร์โนวาต่าง ๆ เช่น Tycho และ SN 1006 ซึ่งมันช่วยทำให้นักดาราศาสตร์เข้าใจและสามารถสร้างภาพจำลองสนามแม่เหล็กที่กระจัดกระจายอยู่ภายในเศษซากของซูเปอร์โนวาได้สำเร็จเป็นครั้งแรก
ภาพวาดการสำรวจลำเจ็ตหลุมดำของ IXPE
ภาพวาดการสำรวจลำเจ็ตหลุมดำของ IXPE
IXPE ยังได้ประกอบภารกิจถ่ายภาพหลุมดำ Markarian 501 และ Markarian 421 การถ่ายภาพหลุมดำในย่านรังสีเอ็กซ์ของมันในครั้งนี้ได้เผยความลับของจานพอกพูนมวลและลำแสงเจ็ตที่พุ่งออกจากหลุมดำว่าเกิดขึ้นได้อย่างไร นับเป็นปริศนาที่เกิดมาร่วม 40 ปี จากข้อมูลที่เก็บได้ทำให้เราเข้าใจถึงฟิสิกส์เบื้องหลังลำแสงเจ็ตที่พุ่งออกจากหลุมดำ
ภาพวาด Gamma ray brust
ภาพวาด Gamma ray brust
IXPE ยังเป็นส่วนหนึ่งของการบันทึกข้อมูลของการระเบิดของรังสีแกมมา (Gamma Ray Burst) ที่สว่างที่สุดที่เคยมีมาในรอบ 10,000 ปี นักวิทยาศาสตร์เรียกว่าเหตุการณ์ BOAT (The Brightest Of All Time) การปะทุในครั้งนั้นเกิดเมื่อ 9 ตุลาคม 2022 ซึ่ง IXPE เป็นส่วนหนึ่งของการเก็บบันทึกข้อมูลในย่านของรังสีเอ็กซ์ และเป็นการต่อยอดจากงานของกล้องโทรทรรศน์อวกาศรังสีแกมมาเฟอร์มี (Fermi Space Telescope) การระเบิดของรังสีแกมมาดังกล่าวนั้นรุนแรง สว่าง และยาวนานที่สุดเท่าที่เคยมีการบันทึกมาบนโลกใบนี้
ผลงานของ IXPE มีจำนวนมากจนเปลี่ยนแปลงทฤษฎีที่เรามีต่อพฤติกรรมของหลุมดำไปอย่างมากมาย จนกล่าวได้ว่า IXPE ถือเป็นหนึ่งในความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ของกล้องโทรทรรศน์อวกาศรังสีเอ็กซ์ โครงการ IXPE จึงขยายเวลาดำเนินการไปอีกอย่างน้อย 20 เดือน หรือจนถึงราว ๆ ปี 2025
ที่มาข้อมูล: NASA
“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech