ที่ดินกว่า 60 แปลง บนเนื้อที่หาดดอนแพงเกือบ 5,000 ไร่ และเป็นที่ดินซึ่งเป็นข้อพิพาทระหว่างชาวบ้าน กับนายทุนใน อ.บ้านแพง จ.นครพนม ซึ่งถูกนายทุนเรียกเก็บค่าเช่าปีละ 7,000 บาท ทั้งที่เป็นที่ดินสาธารณะประโยชน์ จัดสรรให้กับชาวบ้านเมื่อกว่า 60 ปีก่อนที่ดินเกือบทั้งหมดถูกอ้างสิทธิ์ยึดครองเพราะเจ้าของที่ดินได้นำไปจำนองและค้ำประกันเงินกู้ จึงได้ปล่อยเช่าให้กับชาวบ้านรายอื่นและเรียกเก็บค่าเช่าเรื่อยมา
หาดดอนแพงเป็นที่ดินงอกขึ้นเองตามธรรมชาติ รัฐบาลฝรั่งเศสได้ยินยอมโอนให้รัฐบาลสยามขณะนั้น เมื่อวันที่ 1 ม.ค.2571 ประมาณกว่า 2,000 ไร่ และ เริ่มจัดสรรให้ชาวบ้านโดยวิธีการจับสลากเมื่อปี 2502 คนละตั้งแต่ 3 งานจนถึง 2 ไร่ มีข้อตกลงห้ามซื้อ-ขายเปลี่ยนมือ หรือ ต้องทำกินเอง กระทั่งปัจจุบันตกอยู่ในมือนายทุนรายใหญ่ประมาณ 60 - 70 แปลง
เจ้าของที่ดินรายหนึ่ง ชี้แจงเบื้องต้นอ้างว่าไม่เคยบังคับยึดเอาที่ดินของชาวบ้านแต่ชาวบ้านบางส่วนได้โอนกรรมสิทธิ์ที่ดินชดใช้หนี้สินจากการกู้ยืม หรือ ติดค้างค่าปุ๋ย ค่ายา หรือ อุปกรณ์การเกษตร แต่เมื่อทีมงานต้องการสัมภาษณ์ อย่างเป็นทางการ และเพื่อต้องการข้อเท็จจริงเพิ่มเติมเจ้าของที่ดินไม่สะดวกให้ข้อมูล
อดีตข้าราชการอำเภอบ้านแพง ให้ข้อมูลว่า นายทุนคนนี้ไม่ใช่รายเดียวแต่ยังมีนายทุนอีกกว่า 10 คนที่ครอบครองที่ดินตั้งแต่ 10 - 20 แปลง และปล่อยเช่าในลักษณะเดียวกัน ทำให้หาดดอนแพงมีที่ดินถูกนายทุนยึดครองไม่น้อยกว่า 100 ไร่
"เมื่อเขาได้สิทธิ์ไปเขาก็ไปหาประโยชน์ โดยให้เช่าแต่ถ้ามองภาพรวมก็คือ ในเมื่อเป็นที่ของรัฐ สาธารณสมบัติของแผ่นดิน แล้วคุณเป็นเอกชนเอาสิทธิ์อะไรมาให้คนเช่า มาเก็บค่าเช่าข้อตกลงเดิมที่ทำไว้นานแล้วตั้งแต่ 60 ปีที่แล้ว ก็คือ เกษตรกรต้องทำกินเอง โอนสิทธิให้คนอื่นไม่ได้ ขายไม่ได้ ถ้าไม่ทำเองโอนสิทธิ์ให้คนอื่น ก็ต้องเสียสิทธิ์ เช่นเดียวกันนายทุนที่ไม่ได้เข้ามาโดยถูกต้อง ตามหลักกติกาที่วางไว้แต่เดิมก็ไม่มีสิทธิเช่นเดียวกัน" อดีตข้าราชการฝ่ายครอง อ.บ้านแพง จ.นครพนม ระบุ
การครอบครองที่ดินหาดดอนแพงเกิดขึ้นได้เพราะเทศบาลตำบลบ้านแพงไม่สามารถเรียกเก็บภาษีจากชาวบ้านได้ตั้งแต่ปี 2540 เพราะอำนาจอยู่ที่องค์การบริหารส่วนจังหวัดนครพนมและเทศบาลตำบลบ้านแพง ได้ยื่นเรื่องไปยังกระทรวงมหาดไทยให้เร่งออกระเบียบคำสั่งรับรองมานานกว่า 30 ปี แต่ปัจจุบัน ยังอยู่ระหว่างดำเนินการ
"ถามว่าผิดมั้ย ผิดหมด แล้วรัฐก็ไม่ได้จัดเก็บตั้งแต่ปี 40 ถามว่าจะมาค้นได้หรือไม่ สามารถค้นได้ แต่จะไหวมั้ย การเรียกมาลงทะเบียนมาว่ามีกี่ไร่ จะยึดคืนแล้วมาจัดการก็ลำบากเพราะบางคนทำกินบางส่วน บางคนให้เพื่อนทำแล้วบอกว่าทำเอง" นายดนัย สิทธิวัชระชัย นายกเทศมนตรีตำบลบ้านแพง อ.บ้านแพง จ.นครพนม ระบุ
ที่ดินหาดดอนแพงแบ่งออกเป็น 3 แปลง โดยแปลงแรก (ล้อมกรอบสีแดง) เนื้อที่ประมาณ 2,400 ไร่ได้รับโอนจากฝรั่งเศสเมื่อปี 2471 ,
แปลงที่ 2 (ล้อมกรอบสีเหลือง) เนื้อที่อีกประมาณ 700-800 ไร่ มีประชาชนเข้ามาจับจองทำกิน หรือ ปล่อยเช่าบางส่วน และแปลงที่ 3 (ล้อมกรอบสีเลือดหมู) เนื้อที่อีกกว่า 1,000 ไร่ เป็นที่ดินงอกใหม่ยังไม่ได้จัดสรรให้ทำกิน แต่เริ่มมีนายทุนและชาวบ้านเข้าไปจับจองทำประโยชน์ หากไม่เร่งแก้ไขปัญหาที่ดินทั้งหมดอาจตกอยู่ในมือของนายทุนและผู้ครอบครอง