ในวันพฤหัสบดีที่ 2 ของเดือน มีนาคม ของทุกปี ถูกจัดให้เป็นวันไตโลก (World Kidney Day) ปีนี้ตรงกับ 14 มีนาคม 2567 โดย องค์การอนามัยโลก หรือ (WHO) มีจุดประสงค์เพื่อรณรงค์ให้ประชาชนทั่วโลกตระหนักถึง ภัยอันตรายของโรคไตจากการกินเค็ม ทั้งยังเป็นหนึ่งในปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ และโรคอัมพฤกษ์ อัมพาต

ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคไต ประกอบไปด้วย

โรคเบาหวาน
โรคเกาต์
โรคอ้วน
โรคความดันโลหิตสูง
โรคไตอักเสบ
โรคทางเดินปัสสาวะอุดกั้น
การติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะซ้ำหลายครั้ง
รับประทานยาไม่เหมาะสม เช่น ยาแก้ปวดกลุ่มเอ็นเสด ยาชุด
รับประทานอาหารรสเค็ม อาหารที่มีโซเดียมสูง เช่น อาหารแปรรูป อาหารหมักดอง อาหารกึ่งสำเร็จรูป

เหตุผลที่ทำไม “รสเค็มมีผลต่อไต” แล้วควรกินเท่าไรถึงจะเหมาะสม

“ไต” เป็นอวัยวะที่มีหน้าที่สำคัญ คือ กรองของเสียและน้ำออกจากเลือดออกมาทางปัสสาวะ สร้างฮอร์โมนหลายชนิด และควบคุมระดับเกลือแร่ในร่างกายให้ปกติ ดังนั้นกินเค็มมาก ๆ ย่อมส่งผลให้ไตทำงานหนัก ทำให้มีเกลือคั่งในร่างกายเยอะ เกลือจะดูดน้ำเข้ามาในเลือดมากขึ้น ส่งผลให้ความดันโลหิตสูง และโรคอื่น ๆ ตามมา และถ้าไตเสื่อมอยู่แล้ว ไตจะขับเกลือออกได้น้อย ยิ่งทำให้ไตทำงานหนักและเสื่อมมากขึ้น ดังเห็นได้จาก ผลการศึกษาจากงานวิจัยโดยความร่วมมือกับองค์การอนามัยโลก (WHO) ที่เผยแพร่ใน Journal of Clinical Hypertension เมื่อวันที่ 8 มกราคม 2564 พบว่า คนไทยบริโภคโซเดียม "เกลือ" เฉลี่ยสูงที่สุดในภาคใต้ ภาคกลาง ภาคเหนือ กรุงเทพมหานคร และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตามลำดับ ทั้งนี้ยังมีการศึกษาว่า คนที่กินอาหารที่มีโซเดียมสูงเป็นประจํา มีโอกาสเป็นโรคหัวใจและเสียชีวิตสูงกว่า คนที่กินอาหารที่มีโซเดียมในปริมาณที่เหมาะสม ดังนั้น เราจึงควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับโซเดียมว่า ควรกินในปริมาณเท่าไหร่เพื่อให้เหมาะสมต่อร่างกาย ร่างกายเราจะได้รับโซเดียมจากอาหาร ซึ่งมักมาในรูปแบบเกลือโซเดียมคลอไรด์ ที่ "ทำให้มีรสเค็ม" ซึ่งการรับโซเดียมสูงจะส่งผลให้ร่างกาย เกิดการคั่งของเกลือและน้ำในอวัยวะต่าง ๆ ทําให้ความดันโลหิตสูง และเกิดผลเสียต่อไต เช่นเดียวกัน

ตัวอย่างประเภทอาหารที่มีโซเดียมแฝงอยู่

อาหารแปรรูป
เครื่องปรุงรสชนิดต่าง ๆ และผงชูรส
อาหารกระป๋อง
อาหารกึ่งสําเร็จรูป
ขนมต่าง ๆ ที่มีการเติมผงฟู (Baking Powder หรือ Baking Soda)
น้ำและเครื่องดื่ม

ลดปริมาณโซเดียมในการบริโภคสามารถทำได้ โดยไม่ควรกินเกิน 2,400 มิลลิกรัมต่อวัน เทียบเป็นปริมาณเกลือโซเดียมคลอไรด์หรือเกลือแกงได้ 1 ช้อนชา หรือเทียบเป็นปริมาณโซเดียมในเครื่องปรุงอื่น ๆ ได้ดังตัวอย่าง ในตาราง

หากกินอาหารที่มีปริมาณโซเดียมเหล่านี้ 3 มื้อต่อวัน จะทําให้ได้รับโซเดียมมากเกินความต้องการของร่างกาย ดังนั้น ชวนมารู้จัก 5 วิธี ในการลดปริมาณโซเดียมที่รับประทาน

หลีกเลี่ยงใช้เกลือในการปรุงอาหาร อาจเลือกกินอาหารที่มีรสชาติหลากหลาย เช่น แกงส้ม ต้มยํา ให้รสหวาน เปรี้ยว หรือเผ็ด เพื่อช่วยเพิ่มรสชาติ
หลีกเลี่ยงอาหารประเภทดองเค็ม เช่น ไข่เค็ม ปลาเค็ม ปลาแดดเดียว อาหารหมักดอง ปลาส้ม แหนม และอาหารแปรรูปจําพวกไส้กรอก กุนเชียง หมูหยอง
ไม่เติมผงชูรส
น้ำซุปต่าง ๆ เช่น ก๋วยเตี๋ยว มักมีปริมาณโซเดียมสูง ควรกินแต่น้อย หรือเทน้ำซุปออกบางส่วนแล้วเติมน้ำเพื่อเจือจางลง
ตรวจดูปริมาณโซเดียมต่อหน่วยบริโภคบนฉลากของอาหารสําเร็จรูปและขนมถุง เพื่อหลีกเลี่ยงอาหารที่มีปริมาณโซเดียมสูงได้ถูกต้อง

ผลของการกินเค็มจัด ทำให้ขาบวม ตาบวม หากกินติดต่อกันในระยะยาว จะส่งผลให้เกิดโรคความดันโลหิตสูงในที่สุด และถ้าหากสูงมาก ๆ จะทำให้เป็นโรคหัวใจ อัมพาตตามมา รวมถึงโรคกระดูกพรุน เพิ่มความเสี่ยงโรคไต เพราะฉะนั้นหลีกเลี่ยงการกินรสเค็มง่าย ๆ เพื่อช่วยให้มีสุขภาพที่ดีขึ้น และอย่าลืมให้ความสำคัญกับการตรวจสุขภาพประจำปี เพื่อรู้เท่าทันโรคภัยรอบตัว

รู้หรือไม่ ? ปัญหาใหญ่โรคไต ไทยเป็น 1 ใน 5 ประเทศที่มีอัตราการเกิด "โรคไต" สูงที่สุด โดยมีผู้ป่วยโรคไตทั้งหมด 11.6 ล้านคน และมีจำนวนมากกว่า 100,000 คนที่ต้องล้างไต ชวนมา "เปิดมุมมองการรักษาโรคไตวายเรื้อรังด้วยการล้างไตทางช่องท้อง" ผ่าน Big Story เรื่องใหญ่ Thai PBS
ใช้ยาอย่างไร ให้สมเหตุสมผลเพื่อห่างไกล "โรคไต"

ข้อมูลจาก โรงพยาบาลรามาธิบดี คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล , SDG MOVE

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

ชวนรู้ วันไตโลก ! กินเค็มมากไป ทำไมเสี่ยง “โรคไต”