4 กุมภาพันธ์ของทุกปี องค์การอนามัยโลก (WHO) และองค์การสหภาพต่อต้านมะเร็งระหว่างประเทศ (UICC) ได้กำหนดให้เป็น “วันมะเร็งโลก” โดยวัตถุประสงค์เพื่อให้ประชาชนทั่วโลก มีความรู้และความเข้าใจต่อโรคมะเร็ง

เพราะปฏิเสธไม่ได้ว่า ปัจจุบันโรคร้ายแรงชนิดนี้ กลายเป็นโรคที่คร่าชีวิตผู้คนบนโลกเป็นอันดับต้น ๆ Thai PBS รวบรวมเอาเรื่องราวน่ารู้ และการป้องกันโรคมะเร็ง มาบอกกัน...

ทำความรู้จัก “โรคมะเร็ง”

“โรคมะเร็ง” เป็นกลุ่มโรคที่เกิดจากเซลล์ร่างกายมีความผิดปกติที่ DNA หรือสารพันธุกรรม ทำให้เซลล์มีการเจริญเติบโตและแบ่งตัวเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วจนควบคุมไม่ได้ เกิดการลุกลามและแพร่กระจายไปยังอวัยวะข้างเคียง หรือกระจายไปยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกายผ่านระบบเลือดและระบบน้ำเหลือง

ปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด แต่พบว่ามีสาเหตุที่เกี่ยวข้องกับการเกิดโรคมะเร็งอยู่หลายปัจจัย อาทิ การสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ การรับประทานอาหารที่ปนเปื้อนสารก่อมะเร็ง (อาหารปิ้งย่าง รมควันจนไหม้เกรียม) การมีภาวะโรคอ้วน การติดเชื้อไวรัส การได้รับรังสี UV รวมถึงความผิดปกติทางพันธุกรรม

ทั้งนี้มีการรักษามะเร็งหลากหลายรูปแบบ เช่น การผ่าตัด การให้ยาเคมีบำบัด การฉายรังสี ซึ่งอาจใช้วิธีใดวิธีหนึ่ง หรือหลายวิธีร่วมกัน ขึ้นอยู่กับชนิดของมะเร็ง ระยะของโรค รวมถึงสุขภาพของผู้ป่วย

สถิติ “โรคมะเร็ง” ที่ควรรู้

เมื่อปี 2020 ที่ผ่านมา องค์การอนามัยโลก (WHO) ทำการประเมินผู้ป่วยโรคมะเร็งทั่วโลก พบว่ามีจำนวนราว 19.3 ล้านคน โดยแบ่งเป็นผู้ป่วยในทวีปเอเชียราว 9 ล้านคน ยุโรป 4 ล้านคน อเมริกาเหนือ 2 ล้านคน อเมริกาใต้ 1.4 ล้านคน แอฟริกา 1.1 ล้านคน และโซนโอเชียเนียอีกราว 2 แสนคน
นอกจากนี้ WHO ยังได้ประมาณการว่า ในปี 2040 หรืออีก 20 ปีข้างหน้า ผู้ป่วยมะเร็งทั่วโลกจะเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนกว่า 28.9 ล้านคน ทั้งนี้ มะเร็งเต้านม ถูกบันทึกว่าเป็นโรคที่พบมากที่สุด ขณะเดียวกัน มะเร็งปอด เป็นโรคที่มีผู้ป่วยเสียชีวิตมากที่สุดในโลก รวมทั้งในทุก ๆ ปี จะพบผู้ป่วยมะเร็งในวัยเด็กกว่า 4 แสนรายด้วยกัน

ในประเทศไทย รายงานของสถาบันมะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ ระบุว่า คนไทยเป็นมะเร็งรายใหม่ วันละ 382 คน หรือ 139,206 คนต่อปี พร้อมกันนี้ สถิติสาธารณสุข ปี 2562 ยังระบุว่า คนไทยเสียชีวิตจากโรคมะเร็ง วันละ 230 คน หรือ 84,037 คนต่อปี
โรคมะเร็งที่พบมากในประชากรชายไทย 5 อันดับแรก ได้แก่ มะเร็งตับและท่อน้ำดี, มะเร็งปอด, มะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรง, มะเร็งต่อมลูกหมาก, มะเร็งต่อมน้ำเหลือง ส่วนโรคมะเร็งที่พบมากในประชากรหญิงไทย 5 อันดับแรก ได้แก่ มะเร็งเต้านม, มะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรง, มะเร็งตับและท่อน้ำดี, มะเร็งปอด, มะเร็งปากมดลูก

รอบรู้...สู้มะเร็ง

ข้อมูลองค์การอนามัยโลก ระบุว่า กว่า 1 ใน 3 ของโรคมะเร็งทั้งหมด เกิดจากสาเหตุภายนอกที่ป้องกันได้ ดังนั้น หากอยากหลีกเลี่ยงมะเร็งร้าย การดูแลร่างกายและจิตใจถือเป็นสิ่งสำคัญ

หมั่นออกกำลังกายอยู่เสมอ วันละ 30 นาที สัปดาห์ละ 5 วัน
เน้นกินอาหารที่มีกากใยมาก ลดอาหารไขมันสูง
เลี่ยงเมนูปิ้งย่าง อาหารแปรรูป หมักดอง
หลีกเลี่ยงการตากแดดเป็นเวลานาน ๆ
งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ไม่สูบบุหรี่
ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ และทำจิตใจให้แจ่มใส ไม่เครียด

นอกจากนี้ ควรหมั่นตรวจเช็กสุขภาพเป็นประจำ โดยเฉพาะการสังเกตความผิดปกติของร่างกาย อาทิ

น้ำหนักลดลงอย่างรวดเร็วโดยไม่ทราบสาเหตุ
มีอาการปวดโดยไม่ทราบสาเหตุ เช่น ปวดแน่นท้อง ปวดกระดูก
มีอาการไอเรื้อรัง เจ็บคอ เสียงเปลี่ยน
มีหูด ไฝ ปาน หรือบริเวณใด ๆ ของผิวหนังที่มีสี หรือมีลักษณะเปลี่ยนไป
มีก้อนผิดปกติบริเวณเต้านม ไหล่ รักแร้
มีภาวะกลืนลำบาก รู้สึกอิ่มทั้ง ๆ ที่ยังไม่ได้รับประทานอาหาร
มีแผลเรื้อรังที่ไม่ยอมหาย
ปัสสาวะมีเลือดปน
ถ่ายอุจจาระมีเลือดปน มีอาการท้องผูกสลับกับท้องเสีย หากพบความผิดปกติต่าง ๆ เหล่านี้ ควรไปพบแพทย์เพื่อปรึกษาทันที

การตรวจคัดกรองมะเร็งตามช่วงวัยเพื่อค้นหามะเร็งระยะเริ่มต้น

แนวทางการตรวจคัดกรองมะเร็งสำหรับผู้ใหญ่ตอนต้น (อายุ 25-39 ปี)

การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกในสตรีทุก 3 ปี
การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมด้วยตนเองทุกเดือน
การตรวจคัดกรองมะเร็งผิวหนังและการสังเกตความผิดปกติ

แนวทางการตรวจคัดกรองมะเร็งสำหรับวัยกลางคน (อายุ 40-59 ปี)

การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมด้วยแมมโมแกรมทุก 1-2 ปี
การตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ในกลุ่มเสี่ยง
การตรวจคัดกรองมะเร็งต่อมลูกหมากในผู้ชาย
การติดตามการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกอย่างต่อเนื่อง

แนวทางการตรวจคัดกรองมะเร็งสำหรับผู้สูงอายุ (60 ปีขึ้นไป)

การตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ทุก 5-10 ปี
การตรวจคัดกรองมะเร็งต่อมลูกหมากประจำปี
การตรวจคัดกรองมะเร็งปอดในกลุ่มเสี่ยง
การตรวจคัดกรองมะเร็งช่องปากประจำปี

สิทธิการรักษามะเร็งในระบบประกันสุขภาพถ้วนหน้า (บัตรทอง)

การตรวจคัดกรองมะเร็งพื้นฐาน ครอบคลุมการตรวจคัดกรองมะเร็งตามแนวทางที่กำหนดโดยสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.)

การรักษามะเร็งในโรงพยาบาลที่ขึ้นทะเบียน ผู้ป่วยสามารถเข้ารับการรักษามะเร็งในโรงพยาบาลที่เป็นหน่วยบริการในระบบบัตรทอง ตามหลักการนโยบาย Cancer Anywhere

Cancer Anywhere คืออะไร

Cancer Anywhere เป็นบริการที่ช่วยอำนวยความสะดวกให้ผู้ป่วยโรคมะเร็งที่มีสิทธิบัตรทอง สามารถย้ายหน่วยบริการหรือเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลรัฐที่พร้อมให้บริการได้ โดยไม่จำเป็นต้องดำเนินการทำใบส่งตัวหรือประสานงานด้วยตนเอง ผู้ป่วยและญาติสามารถมั่นใจได้ว่าการรักษาจะเป็นไปอย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพ

ประโยชน์ที่ผู้ป่วยจะได้รับจาก Cancer Anywhere

รู้ศักยภาพของโรงพยาบาล
ผู้ป่วยสามารถปรึกษากับเจ้าหน้าที่ในการเลือกโรงพยาบาลรัฐที่มีศักยภาพและทรัพยากรเพียงพอสำหรับการรักษาโรคมะเร็งในระยะต่าง ๆ โดยไม่ต้องกังวลเรื่องคิวที่ยาวนานหรือการรักษาล่าช้า

ไม่ต้องเสียเวลาขอประวัติ
ข้อมูลการรักษาทั้งหมดจะถูกจัดเก็บในฐานข้อมูลกลาง ทำให้โรงพยาบาลปลายทางสามารถเข้าถึงประวัติการรักษาได้โดยตรง ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องเดินทางกลับไปขอประวัติจากโรงพยาบาลเดิม

ย้ายหน่วยบริการได้สิทธิทันที
ผู้ป่วยสามารถเปลี่ยนโรงพยาบาลได้โดยไม่ต้องรอ 15 วันตามระบบปกติ เจ้าหน้าที่จะดำเนินการประสานงานให้ทันที เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่อง

ระบบติดตามการรักษาผ่านแอปพลิเคชัน
Cancer Anywhere Application ช่วยให้ผู้ป่วยสามารถติดตามนัดหมาย การรักษาด้วยเคมีบำบัดหรือรังสีรักษาได้สะดวกและครบถ้วน

ขั้นตอนการรับบริการ Cancer Anywhere

สำหรับผู้ป่วยเก่า

แจ้งความประสงค์
หากต้องการย้ายโรงพยาบาล แจ้งเรื่องกับเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลที่รักษาอยู่ในปัจจุบัน
เลือกโรงพยาบาลใหม่
ปรึกษากับเจ้าหน้าที่เพื่อเลือกโรงพยาบาลที่สะดวกและเหมาะสมสำหรับการรักษา
ประสานงานส่งต่อ
เจ้าหน้าที่จะดำเนินการส่งต่อข้อมูลและประวัติการรักษาไปยังโรงพยาบาลปลายทาง
รับบัตรนัด
ผู้ป่วยจะได้รับบัตรนัดผ่านแอปพลิเคชัน Cancer Anywhere เพื่อเข้ารับการรักษาตามกำหนด

สำหรับผู้ป่วยใหม่

วินิจฉัยโรค
เมื่อแพทย์วินิจฉัยว่าเป็นมะเร็ง
แจ้งความประสงค์
หากต้องการย้ายหน่วยบริการ ให้แจ้งกับเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลที่ตรวจวินิจฉัย
เลือกโรงพยาบาล
ปรึกษากับเจ้าหน้าที่และแพทย์เพื่อเลือกโรงพยาบาลที่เหมาะสม
รับบัตรนัด
เจ้าหน้าที่จะดำเนินการส่งต่อข้อมูลและออกบัตรนัดให้ผู้ป่วย
ติดตั้งแอปพลิเคชัน Cancer Anywhere
เจ้าหน้าที่จะช่วยติดตั้งแอปพลิเคชันเพื่อให้ผู้ป่วยสามารถติดตามการรักษาและข้อมูลนัดหมายต่าง ๆ ได้สะดวก

Cancer Anywhere Application

แอปพลิเคชัน Cancer Anywhere เป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับผู้ป่วยที่เข้าร่วมโครงการ Cancer Anywhere โดยมีฟีเจอร์และประโยชน์ดังนี้

1.ติดตามประวัติการรักษา
ผู้ป่วยสามารถดูข้อมูลการรักษาโรคมะเร็ง เช่น การทำเคมีบำบัด การฉายรังสี และการผ่าตัด

2.ข้อมูลนัดหมาย
แอปจะแสดงตารางนัดหมายการตรวจหรือการรักษา พร้อมทั้งแจ้งเตือนก่อนถึงวันนัด

3.ส่งต่อข้อมูลประวัติการรักษา
แอปช่วยให้โรงพยาบาลปลายทางสามารถเข้าถึงข้อมูลประวัติการรักษาได้โดยตรง ทำให้การรักษาต่อเนื่องเป็นไปอย่างแม่นยำและมีประสิทธิภาพ

4.ระบบจองคิว
เจ้าหน้าที่สามารถจองคิวการรักษาผ่านแอปโดยตรง และผู้ป่วยสามารถตรวจสอบคิวได้ทันที

ข้อดีของแอปพลิเคชัน Cancer Anywhere

ช่วยลดความซับซ้อนในการส่งต่อข้อมูลระหว่างโรงพยาบาล
ลดระยะเวลาการรอคอยในการรับการรักษา
ทำให้ผู้ป่วยและเจ้าหน้าที่สามารถติดตามข้อมูลการรักษาได้อย่างโปร่งใส

หากไม่มีแอปพลิเคชัน ผู้ป่วยยังสามารถยืนยันตัวตนด้วยบัตรประชาชนแบบสมาร์ทการ์ดได้ แต่จะไม่สามารถติดตามประวัติการรักษาได้ผ่านแอป

สิทธิการรักษามะเร็งในระบบประกันสังคม

ระบบประกันสังคมครอบคลุมการรักษาโรคมะเร็งที่ได้รับการกำหนดไว้ 10 ชนิด ได้แก่

มะเร็งเต้านม
มะเร็งปากมดลูก
มะเร็งรังไข่
มะเร็งโพรงจมูก
มะเร็งปอด
มะเร็งหลอดอาหาร
มะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย
มะเร็งตับและท่อน้ำดี
มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ
มะเร็งต่อมลูกหมาก

เงื่อนไขและสิทธิประโยชน์ในการรักษามะเร็งในระบบประกันสังคม

1. สถานพยาบาลตามบัตรรับรองสิทธิการรักษา

ผู้ประกันตนมีสิทธิรับการรักษาโรคมะเร็งจากสถานพยาบาลที่ขึ้นทะเบียนไว้โดยไม่มีการจำกัดจำนวนเงินและจำนวนครั้งในการรักษา

สถานพยาบาลต้องไม่เรียกเก็บค่าใช้จ่ายเพิ่มเติมจากผู้ประกันตน ยกเว้นบริการที่อยู่นอกเหนือสิทธิประกันสังคม

2. การจ่ายค่ารักษาพยาบาลสำหรับโรคมะเร็งชนิดอื่น

กรณีมะเร็งชนิดที่อยู่นอกเหนือจาก 10 ชนิด หากต้องใช้เคมีบำบัดหรือรังสีรักษา สามารถเบิกค่ารักษาพยาบาลได้เท่าที่จ่ายจริง แต่ไม่เกิน 15,000 บาทต่อรายต่อปี

3. การส่งต่อรักษามะเร็ง

หากสถานพยาบาลตามบัตรรับรองสิทธิฯ ไม่สามารถให้การรักษาได้ จะต้องส่งต่อผู้ประกันตนไปยังสถานพยาบาลที่มีศักยภาพสูงกว่า (Supra Contractor)

ผู้ประกันตนสามารถเลือกสถานพยาบาลเอง แต่ต้องแจ้ง Call Center ของสำนักงานประกันสังคมเพื่อให้ระบบรองรับการส่งต่ออย่างถูกต้อง

4. การชำระเงินค่ารักษามะเร็ง

สำหรับกรณีที่มีน้ำหนักสัมพัทธ์ปรับตามวันนอน (Adjusted Relative Weight: AdjRW) ≥ 2 สามารถเบิกค่ารักษาพยาบาลได้ในอัตราไม่เกิน 15,000 บาทต่อ 1 AdjRW
กรณีที่ AdjRW < 2 ผู้ประกันตนจะต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายด้วยตนเอง

5. ค่าบริการแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านมะเร็ง

สำหรับกรณีที่มี AdjRW ≥ 2 จะมีการจ่ายค่าบริการแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านมะเร็งเพิ่มเติม ตามอัตราที่กำหนดไว้ในประกาศของสำนักงานประกันสังคม

การตรวจสอบและคืนเงินค่ารักษามะเร็ง

สำนักงานประกันสังคมมีสิทธิในการตรวจสอบข้อมูลการรักษามะเร็ง หากพบว่าข้อมูลไม่ถูกต้องหรือมีการจ่ายเงินเกินความเป็นจริง สำนักงานจะเรียกคืนค่ารักษาพยาบาลหรือหักจากค่าบริการในครั้งต่อไป

วิธียื่นเรื่องเพื่อใช้สิทธิรักษามะเร็ง

ผู้ประกันตนสามารถยื่นเรื่องเพื่อรักษามะเร็งได้ที่

สำนักงานประกันสังคมกรุงเทพมหานครเขตพื้นที่ 1-12
สำนักงานประกันสังคมประจำจังหวัดและสาขาทั่วประเทศ (ยกเว้นสำนักงานใหญ่ในกระทรวงสาธารณสุข)

ข้อแนะนำเพิ่มเติม

สำหรับผู้ที่ต้องการข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับสิทธิการรักษาโรคมะเร็งในระบบประกันสังคม สามารถติดต่อสายด่วนประกันสังคมที่เบอร์ 1506 หรือเข้าเยี่ยมชมเว็บไซต์ สำนักงานประกันสังคม

สิทธิการรักษามะเร็งสำหรับข้าราชการ

ครอบคลุมค่ารักษามะเร็งทั้งหมด สิทธิการรักษามะเร็งสำหรับข้าราชการจะครอบคลุมโรคมะเร็งหลายชนิดที่ได้รับการยอมรับในหลักเกณฑ์ของกรมบัญชีกลาง โดยทั่วไปจะครอบคลุมโรคมะเร็งที่พบบ่อยและได้รับการยอมรับในระบบการรักษาพยาบาล เช่น

มะเร็งเต้านม
มะเร็งปากมดลูก
มะเร็งปอด
มะเร็งลำไส้ใหญ่
มะเร็งตับ
มะเร็งกระเพาะอาหาร
มะเร็งเม็ดเลือดขาว
มะเร็งตับอ่อน
มะเร็งผิวหนัง
มะเร็งรังไข่

รายการมะเร็งที่ครอบคลุมสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตามหลักเกณฑ์ของกรมบัญชีกลาง ซึ่งข้าราชการสามารถตรวจสอบรายละเอียดกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้

สิทธิเบิกยารักษามะเร็งตามจริง การเบิกค่ายารักษามะเร็งตามจริงนั้น ข้าราชการสามารถเบิกค่าใช้จ่ายสำหรับยาและการรักษาที่จำเป็น โดยต้องปฏิบัติตามขั้นตอนของกรมบัญชีกลาง

สิทธิครอบคลุมครอบครัวในการรักษามะเร็ง สิทธิการรักษาพยาบาลครอบคลุมถึงบิดา มารดา คู่สมรส และบุตรที่ถูกต้องตามกฎหมาย โดยจะอยู่ในกฏระเบียบและขั้นตอนการปฏิบัติของกรมบัญชีกลาง