เบื้องหลังข้อตกลงทรัมป์ : want Ukraine’s minerals

Why the Trump administration may want Ukraine’s minerals

เป็นคำถามจากสื่อยักษ์ใหญ่อย่าง สำนักข่าว AP ที่สรุปไว้เมื่อปลายสัปดาห์ ก่อนการเจรจาระหว่างโดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา และโวโลดีมีร์ เซเลนสกี ประธานาธิบดียูเครน 

หลังจากเซเลนสกี เยือนทำเนียบขาว เพื่อเจรจาข้อตกลงแร่ธาตุกับผู้นำสหรัฐอเมริกา แต่เกิดการปะทะคารมอย่างดุเดือดกับทรัมป์ และเจดี แวนซ์ รองประธานาธิบดีสหรัฐฯ ต่อหน้าสื่อมวลชน จนการเจรจาล่ม ต้องยกเลิกงานแถลงข่าว และผู้นำยูเครนถูกเชิญออกจากทำเนียบขาว

ซึ่งแม้ว่า เซเลนสกี ต้องจากออกจากสหรัฐอเมริกาก่อนกำหนด แต่เขาได้เดินทางไปลอนดอน เพื่อเจรจากับผู้นำยุโรปตามกำหนดการ แต่เขายังย้ำถึงความจำเป็นในการมี "การรับประกันความปลอดภัย" สำหรับยูเครนในข้อตกลงสันติภาพใด ๆ และยังทิ้งท้ายว่า 

เขายังคงพร้อมที่จะตกลงข้อตกลงแร่ธาตุกับสหรัฐอเมริกา 

อ่านข่าว "เซเลนสกี" ดีลแร่ล่มในทำเนียบขาว-ร่วมวงสุดยอดผู้นำที่ลอนดอน

การเจรจาระหว่างโดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา และโวโลดีมีร์ เซเลนสกี ประธานาธิบดียูเครน

ความมั่งคั่งทางแร่ธาตุของยูเครน

ทรัมป์ ผู้ผลักดันข้อตกลงดังกล่าว ได้วิพากษ์วิจารณ์การเปลี่ยนผ่านไปสู่พลังงานสีเขียวมาเป็นเวลานาน ซึ่งรวมถึงพลังงานลม และพลังงานแสงอาทิตย์ รวมไปถึงการใช้ไฟฟ้าในการขนส่งและเครื่องใช้ไฟฟ้า ซึ่งล้วนเป็นสิ่งที่ต้องใช้แร่ธาตุต่าง ๆ ที่สหรัฐอเมริกา จะเข้าถึงได้ตามข้อตกลงนี้ 

ประเทศต่างๆ ถือว่า "แร่ธาตุ" มีความสำคัญเชิงยุทธศาสตร์ มีหลายประเภท กระทรวงมหาดไทยของสหรัฐอเมริกา ได้กำหนดแร่ธาตุเหล่านี้ไว้ 50 ชนิด และยูเครนมีแร่ธาตุเหล่านี้มากกว่า 20 ชนิด

แหล่งไททาเนียม ซึ่งเป็นที่ต้องการสูงกระจายอยู่ทั่วประเทศ ไททาเนียมใช้ในการผลิตปีกเครื่องบิน และการผลิตยานอวกาศอื่น ๆ การใช้งานทางทะเล การแปรรูปทางเคมี และอุปกรณ์ทางการแพทย์

ยูเครน มีลิเทียม ซึ่งเป็นกุญแจสำคัญของเทคโนโลยีแบตเตอรี หลายชนิดในปัจจุบัน และยังมียูเรเนียม ซึ่งใช้สำหรับพลังงานนิวเคลียร์ อุปกรณ์ทางการแพทย์ และอาวุธ

อ่านข่าว ผู้นำอังกฤษประกาศแผน 4 ขั้นรับประกันสันติภาพยูเครน

โวโลดีมีร์ เซเลนสกี ประธานาธิบดียูเครน

ทำไมสหรัฐฯ ถึงอยากได้แร่ธาตุจากยูเครน?

เนื่องจากยูเครนมีแร่ธาตุหายากที่สำคัญอย่างกัลเลียม กราไฟต์ และลิเทียม ซึ่งเป็นทรัพยากรที่จำเป็นต่อการพัฒนาเทคโนโลยีที่ใช้ในอุตสาหกรรมสำคัญต่าง ๆ เช่น อาวุธอิเล็กทรอนิกส์ รถยนต์ไฟฟ้า และเทคโนโลยีการสื่อสาร

รวมถึงการพัฒนาอาวุธป้องกันประเทศ และการต่อสู้ในสงครามไซเบอร์ แร่เหล่านี้มีความสำคัญมากในยุคเศรษฐกิจโลกปัจจุบัน ซึ่งสหรัฐฯ ยังต้องพึ่งพาจีนในการนำเข้าแร่ธาตุบางชนิด

การได้แร่ธาตุจากยูเครน จะช่วยให้สหรัฐอเมริกา ลดการพึ่งพาจีนที่เป็นผู้ผลิตแร่ธาตุสำคัญรายใหญ่ โดยเฉพาะในกรณีที่จีนใช้แร่ธาตุเหล่านี้เป็นเครื่องมือทางเศรษฐกิจในการต่อรองกับสหรัฐฯ

เมื่อจีนห้ามการส่งออกแร่ธาตุบางชนิด เพื่อเป็นการตอบโต้การเก็บภาษีจากสหรัฐฯ การที่สหรัฐฯ สามารถเข้าถึงแร่ธาตุเหล่านี้ จากยูเครนจะทำให้สหรัฐฯ สามารถจัดหาทรัพยากรที่จำเป็นได้อย่างมั่นคง โดยไม่ต้องพึ่งพาจีนอีกต่อไป

ในแง่ของผลกระทบทางเศรษฐกิจ การเข้าถึงแร่ธาตุจากยูเครน จะเป็นการเสริมสร้างความมั่นคงในการพัฒนาเทคโนโลยีใหม่ๆ เช่น การพัฒนาอาวุธล้ำสมัยหรือการผลิตรถยนต์ไฟฟ้า ซึ่งถือเป็นยุทธศาสตร์สำคัญของสหรัฐฯ ในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจในศตวรรษที่ 21

นอกจากนี้ยังสามารถลดต้นทุนในการนำเข้าแร่ธาตุจากต่างประเทศ ซึ่งในที่สุดจะช่วยเพิ่มความสามารถในการแข่งขันของสหรัฐฯ ในตลาดโลก

อ่านข่าว 3 ปีสงครามรัสเซีย-ยูเครน "ความหวัง-สันติภาพ" ดันเศรษฐกิจไทย

ในแง่ของความมั่นคงทางทหาร การได้แร่ธาตุจากยูเครนจะช่วยเสริมความสามารถในการพัฒนาอาวุธ และเทคโนโลยีป้องกันภัยที่สำคัญต่อการปกป้องประเทศจากภัยคุกคามทางทหารจากทั้งจีนและรัสเซีย โดยเฉพาะการใช้แร่ธาตุเหล่านี้ในการพัฒนาระบบเรดาร์ ระบบขีปนาวุธ และเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องกับการป้องกันทางอากาศและการสื่อสาร

สุดท้าย การร่วมมือกับยูเครนในการพัฒนาแร่ธาตุนี้ ยังช่วยสร้างความสัมพันธ์ระหว่างประเทศในแง่ของการสนับสนุนทางการเมืองและเศรษฐกิจ สหรัฐฯ ได้รับประโยชน์จากแร่ธาตุสำคัญ และยูเครนก็ได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐฯ ในการต่อสู้กับการรุกรานของรัสเซีย

ทั้งนี้ยังช่วยลดการพึ่งพาความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจที่มีต่อจีน ซึ่งถือเป็นปัจจัยสำคัญในการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างเศรษฐกิจและความมั่นคงในภูมิภาคนี้

คนงานคนหนึ่งกำลังใช้งานเครื่องขุดแบบ Dragline ที่เหมืองไทเทเนียมแบบเปิดในภูมิภาค Zhytomyr เมื่อวันที่ 28 ก.พ. ท่ามกลางการรุกรานยูเครนของรัสเซีย

แหล่งแร่ยูเครนอยู่ที่ไหน

สำนักข่าว Reuters ระบุว่า แร่ธาตุที่สำคัญและทรัพยากรอื่น ๆ ของยูเครนนั้นมี 22 จาก 34 ชนิดที่สหภาพยุโรป ระบุว่ามีความสำคัญ ตามข้อมูลของกระทรวงเศรษฐกิจ รวมถึงวัสดุอุตสาหกรรมและก่อสร้าง เฟอร์โรอัลลอยด์ โลหะมีค่าและโลหะที่ไม่ใช่เหล็ก และธาตุหายากบางชนิด

กราไฟท์ เป็นโลหะที่มีปริมาณมากที่สุดในแบตเตอรี่ลิเธียมไอออน นอกจากนี้ยังใช้ในอุปกรณ์ต่างๆ ตั้งแต่เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ ไปจนถึงดินสออีกด้วย ตามข้อมูลของสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาของยูเครน ยูเครนมีปริมาณสำรองทั่วโลก 6% ซึ่งทำให้ยูเครนมีแหล่งสำรองที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในยุโรป

ลิเทียม สัดส่วนสำรองโลก 1-2% สำนักงานธรณีวิทยาแห่งรัฐรายงานว่ายูเครนมีปริมาณสำรองลิเทียมที่ได้รับการยืนยันมากที่สุดแห่งหนึ่งในยุโรป โดยประเมินไว้ที่ 500,000 เมตริกตัน ซึ่งลิเธียมมีความจำเป็นสำหรับแบตเตอรี่ เซรามิกส์ และแก้ว

ไทเทเนียม สัดส่วนสำรองโลก 1% ตามข้อมูลของสำรวจทางธรณีวิทยาของยูเครน ยูเครนมีปริมาณสำรองไททาเนียมมากที่สุดในยุโรป และอาจสามารถตอบสนองความต้องการไททาเนียมของสหรัฐฯ และสหภาพยุโรปได้เป็นเวลา 25 ปี

ยูเรเนียม สัดส่วนสำรองโลก 2-4% ยูเรเนียมเป็นวัสดุที่มีปฏิกิริยาหลักที่ใช้ในเครื่องกำเนิดไฟฟ้านิวเคลียร์ ปัจจุบันรัสเซีย และจีนจัดหากำลังการผลิตยูเรเนียม 55% ของโลก การรุกรานยูเครนของรัสเซียส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อตลาดการเสริมสมรรถนะยูเรเนียม เนื่องจากชาติตะวันตกเปลี่ยนเส้นทางหรือยกเลิกการส่งมอบเชื้อเพลิงจากรัสเซีย

มุมมองทางอากาศแสดงให้เห็นเครื่องขุดแบบ Dragline ที่ทำงานอยู่ในเหมืองไทเทเนียมแบบเปิดในภูมิภาค Zhytomyr

ส่วนแร่ธาตุหายาก ตามสถาบันธรณีวิทยา ประเทศยูเครนมีธาตุหายาก เช่น แลนทานัมและซีเรียม ซึ่งใช้ในโทรทัศน์และระบบไฟฟ้า นีโอดิเมียม ซึ่งใช้ในกังหันลมและแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า และเออร์เบียมและอิตเทรียม ซึ่งมีการนำไปใช้ตั้งแต่พลังงานนิวเคลียร์ไปจนถึงเลเซอร์

แหล่งทรัพยากรโลหะของยูเครนราว 40% อยู่ภายใต้การยึดครองของรัสเซีย ตามการประมาณการของกลุ่มวิจัย We Build Ukraine และสถาบันแห่งชาติเพื่อการศึกษากลยุทธ์ของยูเครน โดยอ้างอิงข้อมูลจนถึงครึ่งแรกของปี 2024 โดยไม่ได้ให้ข้อมูลรายละเอียดใดๆ

นอกจากนี้ รัสเซียยึดครองแหล่งลิเธียมของยูเครนอย่างน้อย 2 แห่งระหว่างสงคราม หนึ่งแห่งอยู่ในโดเนตสค์ และอีกแห่งอยู่ในภูมิภาคซาโปริซเซียทางตะวันออกเฉียงใต้ เคียฟ ยังคงควบคุมแหล่งลิเธียมในภูมิภาคคิโรโวฮราดตอนกลา

อะไรอยู่เบื้องหลังข้อตกลงของสหรัฐฯ

หนึ่งในแรงผลักดันหลักในการกดดันของสหรัฐ เพื่อกดดันให้ยูเครนเข้าร่วมข้อตกลงแร่ธาตุ คือการที่รัฐบาลทรัมป์ให้ความสำคัญกับจีน

จีน ซึ่งเป็นประเทศที่ทรัมป์ ขู่จะทำสงครามการค้าด้วย ถือเป็นประเทศผู้ผลิตแร่ธาตุหายากรายใหญ่ที่สุดในโลก ซึ่งใช้ในการผลิตแม่เหล็กที่พบในรถยนต์ไฟฟ้า อาวุธ และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์

ในขณะที่สหรัฐอเมริกาได้สร้างอุตสาหกรรมแร่ธาตุหายากขึ้นในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง และนักวิทยาศาสตร์การทหารของสหรัฐฯ ได้พัฒนาแม่เหล็กแร่ธาตุหายากชนิดที่ใช้กันอย่างแพร่หลายที่สุด จีนได้เติบโตขึ้นอย่างช้าๆ จนสามารถควบคุมภาคส่วนทั้งหมดได้ในช่วง 30 ปีที่ผ่านมา

สหรัฐอเมริกามีความเสี่ยงเป็นพิเศษต่อการนำเข้าแร่ธาตุหายากจากจีน ซึ่งคิดเป็น 70% ของการนำเข้าทั้งหมดตามรายงานของสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐอเมริกาในปี 2025 สหรัฐอเมริกามีเหมืองแร่หายากเพียงแห่งเดียวและไม่มีศักยภาพในการแปรรูปแร่ธาตุหายาก

อ่านข่าว

ดับฝัน! กพร.แจงข้อมูลแร่ลิเทียมคลาดเคลื่อน ไม่ใช่อันดับ 3 ของโลก