จนกว่าจะตายจากกัน! ผู้ป่วยแคดเมียม ลมหายใจสุดท้ายที่แม่ตาว

ปวดกระดูก ปวดเอว นอนกับพื้นมันจะปวดมากๆ คนที่ไม่เป็นไม่รู้ถึงความรู้สึกนี้ แต่คนที่เป็นรู้มันปวดจริงๆ เป็นมาตั้งแต่ปี 2546 ไม่หายมันอยู่ในร่างกายเรา ตายเมื่อไหร่ก็หมดเมื่อนั้น

ยายภิรมย์ ใจรุณ ชาวบ้านหมู่ที่ 1 ต.พระธาตุผาแดง อ.แม่สอด จ.ตาก ในวัย 72 ปี บอกถึงฝันร้ายที่ต้องกลายเป็นผู้ป่วยแคดเมียม หรือ “ผู้ป่วยโรคอิไต อิไต” กลุ่มแรกของประเทศไทย

ความเจ็บป่วยที่มาจากผลกระทบของเหมืองแร่สังกะสี ของบริษัทเอกชนแห่งหนึ่งเมื่อ 20 ปี ก่อนที่ทำให้มีการปนเปื้อนของ “แคดเมียม” สารมรณะปนเปื้อนในข้าว และลำห้วยแม่ตาวที่ชาวบ้าน 3 ตำบลคือ ต.พระธาตุผาแดง ต.แม่ตาว และต.แม่กุ ใช้ดื่มกินและนำสารแคดเมียมเข้าสู่ร่างกายถูกระบุเป็นผู้ป่วยแคดเมียมถึง 1,000 คน

ชีวิตความเป็นอยู่ของชาวบ้านในพื้นที่ยังต้องกินข้าวและน้ำที่อาจมีการปนเปื้อนของสารแคดเมียม

กว่า 20 ปี แม้สภาพร่างกาย จะเห็นชัดว่าเป็นโรคอิไต อิไต ทั้งอาการปวดกระดูก หลังบิดงอ ต้องนอนตะแคง และเดินไปไหนไกล ๆ ไม่ได้ แต่ยายคำมา ยังยิ้มได้ แม้จะยอมรับว่าโรคนี้ ทำให้มีความยากลำบากในการใช้ชีวิต

เวลาปวดให้ยาพารามากิน แค่นั้น ไม่มียารักษา ตั้งแต่ปี 2558 ไม่ได้ตรวจเลยว่าตัวเองยังมีสารแคดเมียมมากน้อยแค่ไหน เพราะเขาไม่ได้นัดไปตรวจ แต่ยังมีบัตรสีเหลืองอยู่ และตอนนี้ก็ไม่ตรวจแล้ว

อ่านข่าว ปทส.แจ้ง 2 ข้อหา "เบาด์ แอนด์ บียอนด์" ขุดแคดเมียมขาย

ยายภิรมย์ ใจรุณ ชาวบ้านหมู่ที่ 1 ต.พระธาตุผาแดง จ.ตาก ผู้ป่วยโรคอิไต อิไต

ความเจ็บปวดที่แม่ตาว พิษแคดเมียม

ยายบอกพร้อมเสียงหัวเราะ พร้อมย้อนความหลังเหตุที่ไม่ไปตรวจว่า นับตั้งแต่ปี 2546 มีชาวบ้าน 1,000 คนที่ตรวจว่ามีแคดเมียมในร่างกาย และต้องมีการติดตามทุกปี ๆ ตอนนั้นยอมรับว่าเครียดกลัวว่าจะเป็นอะไร ซึ่งช่วง 1-3 ปีแรกเขามาซื้อข้าว ชาวบ้านไปเผาทิ้ง 3 ปี จากนั้นก็ไม่ได้มาช่วยเหลืออะไร เราก็ยังต้องกินข้าว กินน้ำที่ปนเปื้อนแคดเมียมมาตลอดจนถึงตอนนี้

ตอนนี้ชาวบ้าน ก็กินข้าวในนา ปลูกผักในไร่ กินบ้าง ขายบ้าง แรก ๆ ในดินก็น่าจะมีสารแคดเมียมเยอะอยู่ แต่พอเขาปิดกิจการไป ไม่ได้ทำเหมืองแล้ว มันคงลดไปบ้าง

อ่านข่าว ไทม์ไลน์ “แคดเมียม” 20 ปี พิษยังไม่แผ่ว

ยายคำมา ต่ำจันทร์ มีอาการป่วยหนัก ต้องนอนตะแคง เดินไม่ได้ ปวดกระดูก

ยายภิรมย์ ยังบอกถึงความกังวลหลังข่าว จะขนกากแคดเมียมกว่า 12,000 ตันกลับมาฝังกลบในพื้นที่อีกครั้ง เพราะฝันร้ายจากโรคแคดเมียมที่ชาวบ้านยังต้องป่วยอยู่ตอนนี้ยังฝังอยู่ในร่างกายของคนวัย 60-70 ปีมานานเกือบ 2 ทศวรรษ ซึ่งรวมถึงคนในครอบครัวที่ป่วยเป็นโรคนี้

ยายไม่กลัวเพราะแก่แล้ว ห่วงลูกหลานที่ตัวเล็ก ๆ ว่าจะเป็นเหมือนครอบครัวยาย 4-5 เป็นหมด น้องสาว แต่รุ่นลูกหลานยังไม่ได้ไปตรวจ ห่วงว่าเขาจะเป็นโรคนี้  

อยู่ด้วยกันจนกว่าจะตายจากกัน

ไม่พียงแค่ครอบครัว "ใจรุณ" ที่ป่วยเป็นโรคอิไตอิไต แต่ยายคำมา ต่ำจันทร์ อายุ 76 ปี ชาวบ้าน ต.พระธาตุผาแดง อ.แม่สอด จ.ตาก ก็มีอาการป่วยด้วยโรคแคดเมียมมาหลายปี จนเริ่มทรุดในช่วง 2-3 ปีอาการหนัก จนเริ่มเดินไม่ได้ และมีอาการหลงลืม จำใครไม่ได้ ทำให้ ตาอินแก้ว ต่ำจันทร์ สามีที่อยู่ด้วยกันมากว่า 50 ปี คอยดูแลไม่ห่าง

ตาอินแก้ว บอกว่า ยายคำมา เป็นผู้ป่วยโรคแคดเมียมมาตั้งแต่ปี 2545 สาเหตุที่ทำให้สารแคดเมียมเข้าสู่ร่างกายเมื่อกว่า 20 ปีก่อน คิดว่าน่าจะมาจากการทำนา ดื่มน้ำ ข้าวและผัก ที่ปนเปื้อนสารแคดเมียม จนช่วง 3 ปีก่อนมีอาการหนักจนไม่สามารถลุกขึ้นเดินได้  

ตาอินแก้ว ต่ำจันทร์ ต้องดูแลยายคำมาไม่ห่าง หลังอาการป่วยด้วยโรคอิไต อิไต จนเริ่มทรุดในช่วง 2-3 ปีอาการหนัก จนเริ่มเดินไม่ได้

ยายจะปวดตามกระดูกจนนอนไม่หลับ ต้องนอนตะแคงตลอดเวลา เพราะหลังโก่ง แขนขาลีบเล็ก จนไม่สามารถเดินได้แล้ว กินอาหารได้น้อยลง มีอาการหลงลืม ตามอายุที่มากขึ้น  เวลาเข้าห้องน้ำ จะใช้วิธีการไถตัวไปที่ห้องน้ำแทน

ตาอินแก้ว เล่าว่า เคยมีอาชีพทำนากับยายคำมา มาตั้งแต่วัยหนุ่มสาว แต่ปัจจุบัน ไม่ได้ทำงานแล้วเพราะอายุมาก สุขภาพไม่แข็งแรง และจำเป็นต้องดูแลภรรยากับลูกชายที่มีอาการผิดปกติทางสมอง โดยอาศัยเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุและเบี้ยคนพิการ ประมาณ 3,000 บาทในการดำรงชีพ ซึ่งพอใช้เพราะตนไม่มีหนี้สิน

ก่อนจะล้มป่วยจนเดินไม่ได้ ยายเป็นคนแข็งแรง 3 ปีก่อนอาการทรุดบางวันจำตาแทบไม่ได้ พูดคุยก็เริ่มจะไม่ได้ยินแล้ว จะบีบนวดให้ ตอนเจ็บหลังเจ็บขา ก็ไม่กล้า แขนขาลีบไปหมดแล้ว ก็ต้องดูแลกันไป จนกว่าจะตายจากกัน

ตาอินแก้วพูดถึงการดูแลภรรยา ตั้งแต่วันแรกถึงปัจจุบัน ในขณะที่ ตาอินแก้ว เริ่มมีอาการปวดหลัง ปวดตามข้อ ซึ่งมีอาการคล้ายๆ กับยายคำมา เมื่อหลายปีก่อน ไปตรวจร่างกายที่ รพ.แม่สอด ไม่พบสารแคดเมียมในร่างกาย จึงไม่ได้ไปตรวจโรคอีกเลยจนถึงปัจจุบัน

บัตรสีเหลืองผู้ป่วยแคดเมียมที่ชาวบ้านทำไว้ตั้งแต่ปี 2545

ย้อนปมแคดเมียมปนเปื้อนที่แม่ตาว 

ปัญหาแคดเมียมแม่ตาวผ่านมากว่า 20 ปี ชาวบ้านที่เคยถือบัตรสีเหลืองผู้ป่วยแคดเมียม บ้างก็ล้มหายตายจาก แต่บางคนที่มีอายุ 60-70 ปีขึ้นไปยังอยู่กับโรคนี้จนกว่าจะเสียชีวิต

ย้อนกลับไปเมื่อปี 2545 สถาบันบริหารจัดการน้ำนานาชาติ (IWMI-International Water Management Institute) เผยผลการเก็บข้อมูลและวิจัยการปนเปื้อนของสารแคดเมียมในดินและพืชผลการเกษตร บริเวณห้วยแม่ตาว อ.แม่สอด จ.ตาก ตั้งแต่ปี 2545-2546 และสรุปผลการศึกษาออกมาว่า มีการปนเปื้อนสารพิษแคดเมียมในพืชผลการเกษตร โดยเฉพาะข้าว กระเทียมและถั่วเหลือง เกินกว่าค่ามาตรฐาน

จนนำมาสู่การตรวจสุขภาพชาวบ้านใน 3 ตำบล และพบว่าชาวบ้านราว 1,000 คนได้รับผลกระทบทั้งเรื่องสุขภาพและรายได้ที่ไม่สามารถทำนาได้ จนมียื่นฟ้องเรียกค่าเสียหายฟ้องต่อศาลแพ่งกรุงเทพใต้ ผ่านสภา ทนายความเรียกค่าเสียหายกว่า 3,000 ล้านบาท เพื่อให้บริษัท ผาแดง อินดัสทรี จำกัด (มหาชน) และบริษัท ตากไมนิ่ง จำกัด ที่ได้รับสัมปทานเหมืองแร่สังกะสี ชดใช้ความเสียหายที่เกิดขึ้น 

จากนั้นเมื่อ 14 ส.ค.2556 ศาลปกครองพิษณุโลก พิพากษาให้ชาวบ้าน 3 ตำบลใน อ.แม่สอด จ.ตาก ที่ได้รับผลกระทบจากการทำเหมืองแร่ และสมาคมต่อต้านสภาวะโลกร้อน ชนะคดี ที่ร่วมกันฟ้องร้องคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ และอีกหลายหน่วยงาน โดยให้ออกกฎกระทรวงกำหนดให้ลุ่มน้ำแม่ตาว อ.แม่สอด เป็นเขตพื้นที่คุ้มครองสิ่งแวดล้อม

อ่านข่าวอื่นๆ

สะพรึง! ซุกกากแร่แคดเมียม 1.5 หมื่นตัน สั่งห้ามเข้าใกล้อาคารเก็บ