เสียงชาวบ้านมูโนะ "ค่าของคน" คนของใคร

คนตาย ตายไปแล้ว แต่คนที่ยังต้องอยู่ต่อเหมือนตายทั้งเป็น

อาซีซะห์ เจ๊ะหะ มารดาเด็กหญิงวัย 12 ขวบ นูรูลกัสมี เจ๊ะอารง นักเรียนชั้น ป.6 โรงเรียนบ้านมูโนะ ที่ได้รับบาดเจ็บจากเศษกระจกตากระเด็นใสดวงตาข้างซ้าย เล่าพลางชี้มือไปที่ลูกสาว

ช่วงสายวันนี้ ( 9 ส.ค.) ชาวชุมชนมูโนะจัดงานเมาลิดนบี ร่วมกันละหมาดอาญัต เพื่อแสดงความขอบคุณชาวบ้านใกล้เคียงและชุมชนที่ให้ความช่วยเหลือหลังเกิดเหตุโกดังเก็บดอกไม้ไฟบ้านมูโนะระเบิด เมื่อวันที่ 29 ก.ค.ที่ผ่านมา จนถึงปัจจุบันเป็นเวลากว่านานกว่า 2 เดือน

อาซีซะห์ เจ๊ะหะ ชาวบ้าน บ้านมูโนะ

หลังเสร็จพิธีละหมาดอาญัต อีกมุมหนึ่งของปากทางเข้าหมู่บ้านมูโนะ มีเพิงพักของชาวบ้านกลุ่มหนึ่ง นั่งปรับทุกข์ถึงความช่วยเหลือจากภาครัฐที่ยังล่าช้า แม้จะมาถึงบ้าง แต่เหมือนฝนตกไม่ทั่วฟ้า บางคนได้รับ ขณะที่บางราย และหลายราย รับแล้วรับอีกอาซีซะห์ เป็นชาวบ้านมูโนะ อาศัยอยู่ในบ้านเช่า เหตุการณ์ครั้งนี้ทำให้ลูกสาวต้องตาบอด แม้จะได้รับการเยียวยา และได้รับการดูจากเจ้าหน้าที่ในช่วงระยะสั้นๆ แต่ในระยะยาวจะทำอย่างไร หากยังไม่มีบ้านอยู่และไม่สามารถทำงานได้

"ครอบครัวมี 6 คน มีอาชีพขายข้าวแกง ตอนนี้รัฐจ่ายเงินค่าเช่าบ้านให้ 6 เดือน และมกราคม 2567 จะครบกำหนด แม้เจ้าหน้าที่จะบอกว่า หากบ้านยังสร้างไม่เสร็จก็จะออกค่าเช่าให้อยู่ต่อ ขณะที่เราต้องใช้จ่ายทุกวัน ไม่ได้ค้าขาย ไม่มีอาชีพ จะอยู่อย่างไร" อาซีซะห์ตั้งคำถาม

สุนันท์ ยูโซ๊ะ ชาวบ้านหมู่ 5 ต.มูโนะ

ขณะที่ สุนันท์ ยูโซ๊ะ เสริมว่า บ้านพัก 2 ชั้นในหมู่ 5 ต.มูโนะ เพิ่งสร้างเสร็จได้ 3 เดือนถูกแรงระเบิดสั่นสะเทือนทำให้กำแพงบ้านและหลังคาบ้าน พังและมีรอยร้าว จำเป็นต้องทุบทิ้ง ส่วนร้านจำหน่ายโทรศัพท์มือถือของตนเองในตลาดก็ถูกระเบิดกวาดเรียบ

"สร้างบ้าน 2 ชั้นหมดไป 3 ล้านกว่า ได้รับค่าประเมินความเสียหาย 45,000 บาท ส่วนร้านขายโทรศัพท์ พังยับ ได้ชดเชยมา 27,000 บาท แล้วทุกอย่างก็เงียบไป ไม่มีเข้ามาถามว่าจะอย่างต่อ บ้านต้องทุบทิ้ง กลัวถล่มลงมา ส่วนในชุมชนปรับพื้นที่แล้ว ลงเสาเอกแล้ว ถ่ายรูปเสร็จก็กลับกัน ไม่มีเรียกประชุม แจ้งความคืบหน้าให้ชาวบ้านรู้เลยว่า จะทำอะไรต่อ เมื่อไหร่จะสร้าง"

ในช่วงเวลา 2 เดือน แม้จะมีหลายหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน รวมทั้งชาวมาเลเซีย เข้ามาบริจาคสิ่งของ เงินทอง อุปกรณ์การซ่อมแซมบ้าน ผ่านตัวแทนชุมชน คือ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และผู้นำทางศาสนา โดยจุดหรือศูนย์รับรองบริจาค เพื่อกระจายให้ผู้ประสบภัยพิบัติในพื้นที่ อย่างต่อเนื่อง หากข้อเท็จจริงอีกด้านหนึ่ง คือ

มะหามะอาซือมี อารง ชาวบ้านหมู่ 1 บ้านมูโนะ กล่าว

"การแจกของบริจาคทำได้ไม่ทั่วถึง โดยเครือญาติและกลุ่มที่มีความสนิทสนมกับกลุ่มผู้นำในพื้นที่ จะได้รับแจกก่อนเสมอ และบ่อยกว่าชาวบ้านคนอื่นๆ หลายๆ ราย รับแล้วรับอีก มีคำถามว่า เขาเลือกแจกคนที่โดนระเบิด หรือเลือกแจกคนของเขา เพราะเราเสียหาย เขาไม่โทรแจ้ง ทั้งๆ ที่เบอร์โทรศัทพ์ของทุกคนที่เสียหายได้ลงทะเบียนไว้ที่เดียวกัน "มะหามะอาซือมี อารง ชาวบ้านหมู่ 1 บ้านมูโนะ กล่าว

เขาบอกว่า สิ่งที่ชาวบ้านในชุมชนต้องการมากที่สุดในขณะนี้ คือ การเร่งสร้างบ้านให้เสร็จเพื่อจะได้เข้าพักอาศัยและกลับไปประกอบอาชีพหากินตามเดิม การเทียวไปเทียวมาระหว่างบ้านเช่า ที่บางคนต้องไปเช่าที่อยู่ถึงสุไหง-โกลก หรือในตัวเมืองลำบากและมีค่าใช้จ่ายสูง ยิ่งช้า ชาวบ้านก็ยิ่งเดือดร้อน

นิฟารา เปาะอาเดะ ชาวบ้านหมู่ 1

สอดคล้องกับ นิฟารา เปาะอาเดะ ชาวบ้านหมู่ 1 ซึ่งต้องสูญเสียบ้าน ในขณะที่น้าสาวต้องสังเวยชีวิตจากแรงระเบิดในวันนั้น บ้าน 2 ชั้น ได้รับเงินเยียวยาจาก ปภ.เพียง 61,000 บาท ขณะนี้มีเพียงการถมที่ดินกับการลงเสาเอก 4 ต้น และยังไม่มีความชัดเจนถึงโครงการก่อสร้าง และผู้รับเหมาว่า ใครจะเป็นผู้ดำเนินการ

"หากเป็นไปได้อยากให้รัฐคำนวณค่าเสียหายตามความเป็นจริง เพราะเงินอุดหนุนจากรัฐบาลและเงินที่ได้รับบริจาคมาก็มีพอที่จะตั้งต้น สร้างบ้านพักเพื่อบรรเทาความเดือดร้อนของชาวบ้านได้แล้ว บ้านหลังไหนซ่อมได้ ก็ให้ของบริจาคที่เป็นอุปกรณ์สังกะสี กระเบื้อง หรือให้เงินไปทำเอง หลังไหนต้องทำใหม่ ก็ต้องจัดสรรอย่างยุติธรรม ไม่เลือกว่า เป็นคนใกล้ชิด หรือว่าเป็นญาติ คนสนิท" หญิงสาววัย 26 ปีกล่าว

ในขณะที่ข้อมูลการให้ความช่วยเหลือของ จ.นราธิวาส จากเหตุการณ์ในวันนั้น-ปัจจุบัน ยังอยู่ที่บ้านเรือนราษฎร 649 หลัง มูลค่ารวมกว่า 147 ล้านบาท ซ่อมแซมบางส่วนแล้ว 285 หลัง ส่วนที่เหลือยังไม่มีการดำเนินการใดๆ

นาเซ วาเต๊ะ ชาวบ้านหมู่ 5 ต.มูโนะ ได้รับความเสียหายจากแรงระเบิดของโกดังเก็บพลุ ทำให้กระเบื้องหลังคาบ้านแตก แต่เนื่องจากเสียหายน้อยกว่าครอบครัวอื่นๆ แม้จะไปลงทะเบียนในฐานะผู้เสียหาย แต่ก็ยอมให้ผู้เดือดร้อนได้รับความช่วยเหลือก่อน ตัวเองจะขอใช้สิทธิคนหลังๆ

"ผมแจ้งขึ้นทะเบียนผู้เสียหาย ให้หลักฐานทั้งกับ อบต.และโรงพัก พอไปขอรับสังกะสีมาซ่อมบ้าน เขาแจ้งว่า ไม่พบรายชื่อให้ไปลงชื่อใหม่ เวลาผ่านไปครบเดือนแล้ว ตอนนี้สังกะสีสักแผ่นก็ยังมาไม่ถึงบ้านผม เขาเลือกให้คนที่ชอบพอก่อน ใครสนิทกับคนของรัฐก็ได้ไป " ชาวบ้านสะท้อนความรู้สึก

แม้ตามระเบียบกระทรวงการคลังได้อนุมัติงบประมาณจ่ายเงินให้เจ้าของบ้านที่ได้รับความเสียหาย 346 หลัง จำนวน 6,400,000 บาทเศษ เหลืออีกกว่า 300 หลัง ที่ยังไม่ได้รับเงินส่วนนี้ ซึ่งขณะนี้อยู่ระหว่างการรอสำนักนายกรัฐมนตรีโอนเงินให้กับ จ.นราธิวาส เพื่อให้การช่วยเหลือเพิ่มเติมอีก ประมาณ 107 ล้านบาท

ส่วนสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (พอช.) ได้จ่ายเงินค่าเช่าบ้าน 6 เดือนให้ครอบครัวละ 3,000 บาท จำนวน 87 ครอบครัว รวมเป็นเงินกว่า 260,000 บาท ขณะที่เงินบริจาคผ่านทางจังหวัด 31 ล้านบาทได้เบิกจ่ายไปกว่า 3,900,000 บาท เหลืออีก 27,100,000 บาท

ชาวบ้านมูโนะ ต่างบอกเป็นเสียงเดียวกัน คือ อยากให้เจ้าหน้าที่ทุกส่วนที่เกี่ยวข้อง แจ้งความคืบหน้าในทุกสัปดาห์ หรือทุกวันศุกร์ที่มีการละหมาดใหญ่ ให้ชาวบ้านในชุมชนรับทราบว่า จะสร้างบ้านให้เสร็จได้เมื่อไหร่ และมอบหมายให้ใคร หรือหน่วยงานไหนเข้ามารับเหมาก่อสร้าง ไม่ใช่อยู่แบบไม่รู้อนาคตของตนเอง