อาการ-วิธีการรักษาเมื่อโดนวางยา ไซยาไนด์?

กลายเป็นเรื่องตื่นตระหนกในสังคมไทย หลังจากตำรวจกองปราบฯ จับผู้ต้องหาวางยาหญิงสาวอายุ 32 ปีใน จ.ราชบุรี เสียชีวิต หลังตรวจหลักฐานพบความเชื่อมโยง "ยาไซยาไนด์" และยังพบเหตุการณ์ในลักษณะเดียวกันอย่างน้อย 7 ครอบครัว 

ภาวะพิษไซยาไนด์ (cyanide poisoning) ที่เกิดจากการสูดดม หรือรับประทานสารละลายของไซยาไนด์ อาการเป็นพิษจะปรากฏให้เห็นในเวลาเป็นนาทีหรือภายใน 1 ชั่วโมงเป็นอย่างช้าหลังได้รับสารพิษ

ผู้ป่วยจะหมดสติหรือชัก และตามมาด้วยภาวะช็อกและเสียชีวิตในเวลาอันรวดเร็ว ขณะที่อาการเบื้องต้นอาจทำให้เกิดอาการ เช่น ระคายเคืองบริเวณที่สัมผัส

ข้อมูล คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ระบุว่าพิษของไซยาไนด์ (Cyanide) เป็นสารที่มีความเป็นพิษสูง รู้จักมานานตั้งแต่ในอดีต พบได้ในหลายรูปแบบได้แก่ ภาวะก๊าซ hydrogen cyanide เกิดจากการเผาไหม้สารพลาสติก polyurethane และหนังเทียม เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตในผู้เคราะห์ร้ายในเพลิงไหม้ สารละลายเช่น potassium cyanide พบในมันสำปะหลังดิบ ลูก peach เมื่อรับประทานเข้าไปจะถูก metabolized และให้ cyanide ออกมาสู่ร่างกาย

เภสัชจลนศาสตร์และฤทธิ์วิทยา Cyanide ทำให้เกิดภาวะพร่อง oxygen ในระดับ cell (histotoxic anoxia) โดยจับกับ ferric ion (Fe3+) ใน cytochrome oxidase มีผลให้ขบวนการ electron transport ในการหายใจแบบใช้ oxygen ถูกยับยั้งเกลือ sodium หรือ potassium ของ cyanide ขนาด 200 มิลลิกรัม สามารถทำให้เสียชีวิตได้

อ่านข่าวเพิ่ม ภัยใกล้ตัว! "ไซยาไนด์" แค่ปลายเล็บก็ตายได้

อาการของผู้รับสารพิษไซยาไนด์ 

อาการทางคลินิก ผู้ป่วยมักจะเริ่มปรากฏมีอาการหลังจากได้รับไซยาไนด์ ในเวลาสั้นๆ เริ่มจากปวดศีรษะ ใจสั่น หน้าแดง หมดสติ ชัก และอาจจะเสียชีวิตภายในเวลา 10 นาที

ในรายที่รุนแรงน้อยกว่าจะกดการทำงานของระบบประสาทและการหายใจ ภาวะเป็นกรดในเลือด จะปรากฏให้เห็นในเวลาต่อมา ตรวจร่างกายพบผู้ป่วยตัวแดง สีบริเวณเยื่อบุแดงคล้ายคนปกติ ถึงแม้ว่าผู้ป่วยหยุดหายใจก็ตาม

การวินิจฉัยในรายที่มีประวัติหมดสติอย่างรวดเร็ว ร่วมกับการมีภาวะเป็นกรดในเลือด จะต้องคิดถึงภาวะเป็นพิษจากไซยาไนด์ ควรตรวจ fundi ถ้าพบสีของ retinal vein ใกล้เคียงหรือเหมือนกับ retinal artery จะเป็นอาการแสดงที่ช่วยสนับสนุน การตรวจวัดระดับไซยาไนด์ในเลือดช่วยยืนยันการวินิจฉัย

อ่านข่าวเพิ่ม เปิด 8 ชื่อคาดถูกหญิงฆาตกรรม-จ่อเรียกสอบสามียศ "พ.ต.ท."

รักษาผู้โดนสารพิษไซยาไนด์ได้หรือไม่?

การรักษาแบบประคับประคอง ระวังเรื่องการหายใจ ถ้าผู้ป่วยมีภาวะหายใจล้มเหลวต้องช่วยหายใจ

การรักษาที่จำเพาะ แบ่งเป็น 2 ขั้นตอน คือ ทำให้ร่างกายมี methemoglobin โดยใช้ sodium nitrite เพื่อให้ ferric ion ใน methemoglobin แย่ง ไซยาไนด์ที่จับอยู่กับ ferric ion ใน cytochrome เกิดเป็น cyanomethemoglobin cytochrome จะกลับมาทำงานปกติต่อ

ขั้นต่อไปใช้ sodium thiosulfate เพื่อทำให้เกิด sodium thiocyanate และถูกขับออกจากร่างกายทางไตต่อไป ขนาด sodium nitrite 6 มก.ต่อกก. หรือ 300 มก. ในผู้ใหญ่ (3% sodium nitrite 10 ml) ให้ทางหลอดเลือดดำช้าๆ sodium thiosulfate 412.5 มก.ต่อกก หรือ 12.5 กรัม ในผู้ใหญ่ (25% sodium thiosulfate 50 มิลลิกรัม) ให้ทางหลอดเลือดดำหลังจากให้ sodium nitrite

ข้อระวังการให้ยาต้านฤทธิ์ การให้โซเดียมไนไตรท์ ทำให้เกิดเมตฮีโมโกลบินในเลือด ซึ่งทำให้ภาวะพร่องออกซิเจน เลวลงในระยะสั้นๆ ช่วงแรก ขนาดของโซเดียมไนไตรท์ จะต้องเหมาะสมไม่มากจนเกินไป การปรับขนาดนอกจากน้ำหนักตัวจะต้องปรับลดลงตามขนาดของระดับ ฮีโมโกลบิน ด้วย

ขณะที่เฟซบุ๊กเพจ Drama-addict ได้อธิบายไว้ว่า อาการของคนที่ถูกพิษจากไซยาไนด์ ผู้ป่วยมักจะเริ่มปรากฏมีอาการหลังจากได้ไซยาไนด์ในเวลาสั้นๆ เริ่มจากปวดศีรษะ ใจสั่น หน้าแดง หมดสติ ชัก และอาจจะเสียชีวิตภายในเวลา 10 นาที ในรายที่รุนแรงน้อยกว่าจะกดการทำงานของระบบประสาทและการหายใจ ภาวะเป็นกรดในเลือด จะปรากฏให้เห็นในเวลาต่อมา ตรวจร่างกายพบผู้ป่วยตัวแดง สีบริเวณเยื่อบุแดงคล้ายคนปกติ ถึงแม้ว่าผู้ป่วยหยุดหายใจก็ตาม

ลักษณะเฉพาะของคนที่ถูกพิษไซยาไนด์ ที่มักอ่านเจอในโคนัน คือกลิ่นอัลมอนด์ หรือกลิ่นถั่วไหม้ เป็นลักษณะที่ไม่ได้พบในผู้ป่วยจากพิษไซยาไนด์ทุกราย และมีเพียง 40% ของประชากร ที่สามารถดมและแยกแยะกลิ่นนี้ได้

 

อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง

ตร.กองปราบฯ จับ "ผู้ต้องหา" คดีวางยาเท้าแชร์เสียชีวิต จ.ราชบุรี

ย้าย “รองผกก.(สอบสวน)บ้านโป่ง” โยงผู้ถูกดำเนินคดีหญิงเสียชีวิตปริศนา

ร้อง "บิ๊กโจ๊ก" สอบกรณี แม่เสียชีวิตอย่างมีเงื่อนงำในปั๊ม จ.ราชบุรี