นักรัฐศาสตร์ มองว่าประเทศไทยไม่สามารถหนีประชานิยมได้พ้น เพราะเรายังมีชาวนารายได้ปานกลางมากถึง 36 ล้านคน ที่ต้องการจะมีคุณภาพชีวิตเหมือนคนชั้นกลางบน ประชานิยมจึงเป็นหนทางที่จะนำไปสู่ความฝันเหล่านั้น และกลุ่มคนจำนวนนี้ก็เป็นเสียงสำคัญกับการเลือกตั้งที่จะเกิดขึ้น
ศ.เกษียร เตชะพีระ คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวว่า ปัจจุบันกลุ่มคนจนแทบจะหมดสิ้นไปจากประเทศไทยแล้ว คนจนลดลงเรื่อยๆ เห็นได้ชัดจากงานวิจัยเรื่อง“การเมืองคนดี”: ความคิด ปฏิบัติการ และอัตลักษณ์ทางการเมืองของผู้สนับสนุน“ขบวนการเปลี่ยนแปลงประเทศไทย” ของอภิชาต สถิตนิรามัย และอนุสรณ์ อุณโณ
ที่พบว่า ในปี 2556 คนจนลดเหลือ 14.3 ล้านคน แต่ชนชั้นกลางล่างกลับเพิ่มขึ้นที่ 36 ล้านคน โดยชนชั้นกลางล่างสามารถกวดไล่การบริโภคได้เกือบเท่าชนชั้นกลางบน ส่งผลให้คุณภาพชีวิตชนชั้นกลางล่างใกล้เคียงชนชั้นกลางบนทุกขณะ
สอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาล ตั้งแต่หลังปี 2523 เป็นต้นมา รัฐบาลเลือกใช้วิธีอัดฉีดผ่านงบประมาณ นำเงินจำนวนมหาศาลโอบอุ้มชาวนาให้พ้นความยากจน ด้วยนโยบายประกันราคาพืชผลทางเกษตร และการให้สินเชื่อ เพื่อให้พวกเขากลายเป็นคนชั้นกลางระดับล่าง แต่ที่ผ่านมาก็ยังไม่สามารถทำให้คนชั้นกลางล่าง มีชีวิตมาตรฐานหรือมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นเทียบเท่ากับชนชั้นกลางบนได้
วัฒนธรรมทางเศรษฐกิจและสังคมของเขาเปลี่ยน จากที่พึ่งพาตัวเอง พอเพียง มันไม่ใช่แล้ว พวกเขาอยากจะถึงฝั่ง เพราะที่ฝั่งเห็นคนชั้นกลางในเมืองยืนบริโภคอยู่สบาย เขาอยากมีชีวิตแบบนั้น ฉะนั้นนโยบายที่จะสนองเขาได้ ไม่ใช่แค่ช่วยเหลือยามวิกฤต แต่ต้องเอาขึ้นฝั่งด้วย
ศ.เกษียร ให้ข้อมูลเพิ่มว่า สังคมการเมืองของชนชั้นกลางบน แตกต่างชนชั้นกลางล่างในชนบท เนื่องจากคนชั้นกลางในเมือง มีสิทธิในกฎหมาย ไม่ต้องขึ้นอยู่กับการเมืองและการเลือกตั้ง
แต่ชนชั้นกลางล่างในชนบท สิ่งที่พวกเขาได้กลับไม่ใช่สิทธิทางกฎหมาย แต่เป็นเพียงนโยบายของรัฐ ทั้งการประกันพืชผล การประกันราคาข้าว สิ่งเหล่านี้ถูกยกเลิกเพิกถอนได้ทุกเมื่อโดยการเมือง ดังนั้น การเลือกตั้ง การเมือง จึงเป็นชีวิตจิตใจของคนกลุ่มนี้ ซึ่งสำคัญสำหรับพวกเขา หากไม่ได้เลือกตั้ง เขาก็ไม่มีอำนาจต่อรอง
ชนชั้นกลางบนไม่ต้องอยู่กับการเมือง การเลือกตั้ง แต่คนชนบทชีวิตขึ้นอยู่กับนโยบาย
ไทยหนี “ประชานิยม” ไม่พ้น
ศ.เกษียร ระบุว่า ตราบใดที่เรายังมีชาวนารายได้ปานกลางมากถึง 36 ล้านคน เราก็หนีประชานิยมไม่พ้น แต่ถ้าอยากเปลี่ยนก็ต้องปรับโครงสร้างเศรษฐกิจการเมืองทั้งหมด ซึ่งเป็นเรื่องใหญ่
คุณหนีไม่พ้นหรอก ยอมรับความจริง รัฐบาลทหารดื้อมา 3 ปี แต่เมื่อได้เลือกตั้ง เขาก็ต้องกลับมาที่ประชานิยม อันนี้คือความจริง
รัฐบาล คสช.หวังออกจากนโยบายประชานิยม ด้วยนโยบายประชารัฐ แต่ประชารัฐไม่ได้มุ่งแก้ความเหลื่อมล้ำทางอำนาจและเศรษฐกิจ แต่มุ่งสร้างอำนาจไตรภาคีทางเศรษฐกิจ เป็นทุนนิยมแบบเหลื่อมล้ำเป็นลำดับขั้น เป็นการปกครองทางการเมืองด้วยวิธีการบริหาร โดยไม่มีการเมือง
ปัญหาความเหลื่อมล้ำเป็นเรื่องของอำนาจ ไม่ใช่แค่ทรัพย์สิน อยากแก้ปัญหานี้ต้องมอบอำนาจให้กับพวกเขา ถ้าอำนาจเท่าเทียบกัน โอกาสที่จะเดินออกมาจากภาวะที่เป็นอยู่ก็มีมากขึ้น