วันนี้ (25 พ.ย.2560) ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ต้นเดือนพฤศจิกายน ทางเข้าออก "บ้านนาบง" ถูกปิดตายชั่วคราว เพื่อทำ "พิธีไล่ผีปอบ" ตามความเชื่อของคนอีสาน ผ่านมา 2 สัปดาห์ ทีมข่าวไทยพีบีเอสเดินทางกลับมาที่หมู่บ้านแห่งนี้ เพื่อถอดรหัสความเชื่อเรื่อง "ผีปอบ" ทางเข้าหมู่บ้าน ยังมี "หญ้าคาถัก" ขึงไว้ ตามความเชื่อที่ว่า จะสามารถป้องกันผี หรือสิ่งเลวร้ายที่จะเข้ามายังหมู่บ้าน หลังพระอาทิตย์ตก ชาวบ้านที่นี่ทยอยกลับเข้าบ้าน ไม่ต่างหมู่บ้านชนบททั่วไป พวกเขา บอกว่า หลังการทำพิธีไล่ผีปอบ ทุกคนในหมู่บ้านสบายใจมากขึ้น และกล้าที่จะกลับมาใช้ชีวิตตามปกติ
"เสาสักยันต์" กลางหมู่บ้าน คือร่องรอยที่ยังคงหลงเหลือจากการทำพิธีไล่ผีปอบ พ่อขะจ้ำ หรือคนทำพิธีเลี้ยงศาลปู่ย่า บอกว่า ความเชื่อเรื่องปอบมีมาตั้งแต่อดีต และสิ่งที่ทำให้ชาวบ้านเชื่ออย่างสนิทใจ คือปรากฏการณ์ที่มีคนในหมู่บ้านตายติดต่อกัน แม้ที่ผ่านมา จะมีข้อมูลทางการแพทย์ออกมาอธิบายว่าผู้เสียชีวิตมีโรคประจำตัว และ 2 ใน 4 ตรวจพบโรคฉี่หนู
หลังมีการนำเสนอข่าว "ปิดหมู่บ้านไล่ผีปอบ" ชาวบ้านที่นี่ ยอมรับว่าพวกเขาถูกตั้งคำถาม และถูกมองว่านี่เป็นเรื่องงมงาย ทีมข่าวไทยพีบีเอสสืบค้นจากประวัติชุมชน พบว่ารากเหง้าของคนบ้านนาบง มีความเชื่อเรื่องการนับถือผีบรรพบุรุษ เห็นได้จาก "พิธีกรรม" ที่ทุกปี คนในหมู่บ้านจะต้องมารวมตัวกันบวงสรวง ศาลปู่ย่า ให้ปกปักรักษา
ทุกวันพระ ชาวบ้านยังคงตักบาตรทำบุญที่วัด และสวดมนต์ตามบทสวดภาษาถิ่น การยังมีวิถีชีวิตที่ยึดโยงกับความเชื่อในลักษณะนี้ สอดคล้องกับงานวิจัยของศูนย์ไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่อธิบายว่า แม้ทุกวันนี้ วิทยาศาสตร์จะสามารถพิสูจน์ความจริง จากความเชื่อในอดีตได้ แต่มูลเหตุที่ทำให้ "ผีปอบ" ไม่เคยหายไปจากชุมชนภาคอีสาน เพราะเป็นความเชื่อที่ยึดโยงอยู่กับรากเหง้า และแม้งานวิจัยทางวิชาการชิ้นนี้ จะไม่สามารถสรุปได้ว่า "ผีปอบ" มีอยู่จริงหรือไม่ แต่มีข้อเสนอแนะที่น่าสนใจ เรื่องการจัดสมดุล ระหว่าง "ความเชื่อ" และ "งมงาย"
ทีมข่าวไทยพีบีเอสยังพยายามถอดรหัสความเชื่อเรื่องผีปอบผ่านมิติทางจิตวิญญาณ จากผู้ที่อ้างว่าได้ศึกษามาทางด้านนี้ ฤาษีคัมภีร์ คือคนที่ชาวบ้านนาบง ได้เชิญให้ไปทำพิธีไล่ปอบที่หมู่บ้าน และถูกมองจากสังคมภายนอกว่าเป็นกลุ่มคนที่เข้าไปหาผลประโยชน์ จากความเชื่อเรื่อง "ผีปอบ" ด้วยการเรียกเก็บเงิน โดยเขายอมรับว่ามีการรับเงินจากชาวบ้านในการประกอบพิธีจริง แต่เป็นค่าครูในอัตราครอบครัวละประมาณ 100 บาท หรือตามความสมัครใจ ส่วนพิธีกรรมที่ทำนั้นเป็นไปตามความเชื่อที่ร่ำเรียนมา และขึ้นอยู่กับวิจารณญาน ของแต่ละบุคคล
สิ่งหนึ่งที่เห็นได้ชัดว่า "พิธีกรรมไล่ผีปอบ" ที่บ้านนาบง แตกต่างจากพิธีกรรมในอดีต คือไม่มีการชี้ชัด หรือระบุตัวคนที่เป็นปอบ ไม่มีการใช้ความรุนแรง ขับไล่ หรือแสดงความรังเกียจต่อคนที่มีอาการ ตามที่พวกเขาเชื่อว่าเป็นปอบ นี่แสดงให้เห็นอีกแง่มุมนึงว่าท้ายที่สุดแล้ว ภายใต้ "ความเชื่อ" ของพวกเขา มีพัฒนาการ ตั้งยังอยู่บนพื้นฐานการไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น แต่ตราบใด ที่ความเชื่อเรื่อง "ปอบ" ยังไม่สามารถพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์ได้ ก็เป็นเรื่องยาก ที่จะทำให้ "ผีปอบ" หายไปจากสังคมไทย