ชาวนาในหลายพื้นที่ยังคงรวมตัวผลิตและแปรรูปขายข้าวตรงสู่ผู้บริโภค หลังจากปีที่ผ่านมาพวกเขาต้องเผชิญปัญหาวิกฤตราคาข้าวตกต่ำ ทั้งข้าวหอมมะลิและข้าวขาว โดยราคาข้าวเปลือกความชื้นร้อยละ 25 ขึ้นไป ลดลงมาอยู่ที่กิโลกรัมละ 5-6 บาท จากเดิมกิโลกรัมละ 8-9 บาท สร้างความเดือดร้อนให้กับชาวนาทั่วประเทศ
เจ้าของโรงสีข้าวและนายกสมาคมชาวนาและเกษตรกรไทย ระบุว่า ราคาข้าวที่ไม่แน่นอน ทำให้ชาวนาหันมาพึ่งตนเองมากขึ้น แต่ก็เป็นเพียงส่วนน้อยเท่านั้น จึงต้องการให้รัฐบาลช่วยเหลือ นอกจากมาตรการที่ออกมาแล้ว ไม่ว่าจะเป็นการช่วยปัจจัยการผลิตไร่ละ 1, 000 บาท โครงการสินเชื่อชะลอการขาย
“ ไม่ได้เยอะก็ได้ในระดับหนึ่ง ชาวนาเข้าถึงผู้บริโภคได้ไม่ทั้งหมด ผู้บริโภคส่วนหนึ่งซื้อข้าวถุงจากโมเดรินเทรดและห้าง วึ่งเป็นโอกาสของคนทำข้าวถุงใหญ่ๆ” นายสุเทพ คงมาก นายกสมาคมชาวนาและเกษตรกรไทย กล่าว
“ก็ส่วนหนึ่งแต่ไม่มาก เพราะเกษตรกรถามว่าทำนา เขาก็ต้องทำนาอยู่ เขาจะไม่ทำอย่างอื่น ถึงแม้จะให้ไปปลูกถั่วเขียว ปลูกข้าวโพด พื้นที่ภาคกลางโดยเฉพาะ จ.อยุธยาไปทำอย่างอื่นลำบาก” นายวิทยา จามสุวรรณ ผจก.โรงสีรวยทรัพย์ถาวร จ.พระนครศรีอยุธยา กล่าว
ทั้งนี้ กระทรวงเกษตรสหรัฐ คาดการณ์ผลผลิตข้าวในปี 2560 จะเพิ่มขึ้นเป็น 481 ล้านตันข้าวสาร ส่วนสต๊อกข้าวโลกจะเพิ่มเป็น 120 ล้านตัน ขณะที่สต็อกข้าวไทยยังคงเหลืออีก 8 ล้านตัน ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญกดดันราคาข้าว
รศ.สมพร อิศวิลานนท์ นักวิชาการอาวุโส สถาบันคลังสมองของชาติ กล่าวว่าจากการคาดการณ์ของยูเอสดีเอ ผลผลิตข้าวโลกจะเพิ่มขึ้น 2 เปอร์เซ็นต์กว่านิดๆ แต่ความต้องการข้าวโลกเพิ่มขึ้น 1 กว่าเปอร์เซ็นต์ แต่ประเด็นที่โลกกลัวก็คือ สต๊อกที่เพิ่มขึ้นมาก เพราะสต๊อกจากไทยก็ยังระบายไม่ออก สต๊อกของอินเดียก็ยังมีอยู่จำนวนมากรวมทั้งจีนมี 120 ล้านตันข้าวสาร
สอดคล้องกับนาย ชูเกียรติ โอภาสวงศ์ นายกกิตติมศักดิ์สมาคมผู้ส่งออกข้าวไทย ระบุว่า แนวโน้มราคาข้าว ปี 2560 จะยังทรงตัวในระดับต่ำ
“ โอกาสที่จะดูว่ามันขึ้นมาก มันยาก เพราะไม่มีปัจจัยบวกจริงๆสิ่งที่เรามองไปข้างหน้าเราเห็นเลยว่าการแข่งขันยังรุนแรงเหมือนเดิม อย่างที่ว่าหลายๆประเทศผลผลิตเขาดีขึ้นหมด โดยเฉพาะในประเทศที่ส่งออก”
นายชูเกียรติระบุว่า ราคาข้าวปี 2560 จะใกล้เคียงกับปลายปีที่ผ่านมา โดยข้าวขาว 5 เปอร์เซ็นต์ ราคาเอฟโอบี อยู่ที่ตันละ 365-370 ดอลลาร์สหรัฐ ใกล้เคียงกับประเทศคู่แข่ง ส่วนข้าวหอมมะลิอยู่ที่ตันละ 650-700 ดอลลาร์สหรัฐ คาดว่าปีนี้ประเทศไทยจะส่งข้าวได้ 9.5 แสนตัน
ขณะที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ระบุว่า ปี 2560 มีนโยบายลดพื้นที่ปลูกข้าวลงอีก 7 แสนไร่ แต่คาดว่าจะทำได้จริงเพียง 240,000 ไร่ พร้อมย้ำว่า ให้ชาวนารวมตัวทำเกษตรแปลงใหญ่เพื่อลดต้นทุน
ปี 2560-2561 สิ่งที่เราจะผลักดันคือ การลดปริมาณส่วนเกิน โดยเฉพาะข้าวที่เป้นแมสโปรดัก คือต้องแข่งกัน ถ้าเราลดได้อย่างน้อยเมื่อความต้องการผลผลติสมดุลกัน ราคาไม่ควรตก” นางจินตนา ชัยยวรรณาการ ผู้ช่วยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
นางจินตนา ระบุหากชาวนายังคงทำนาในรูปแบบเดิมผลิตข้าวในเชิงปริมาณ ก็ไม่สามารถยกระดับราคาข้าวได้ จึงต้องหันมาผลิตข้าวที่มีคุณภาพและเป็นที่ต้องการของตลาด ซึ่งจะเป็นทางรอดสำหรับชาวนาและราคาข้าวไทยในอนาคต