เอ๊ะ ช่วงนี้น้ำหนักขึ้นหรือเปล่า รู้สึกว่าเริ่มอ้วนหรือมีภาวะอ้วนลงพุงหรือไม่ มาลองเช็กกันว่าตอนนี้เราเสี่ยงเข้าสู่ "โรคอ้วน" หรือยัง สิ่งที่ควรระวัง เพื่อดูแลสุขภาพให้ดีขึ้น
โรคอ้วน คืออะไร 1 ใน 4 ประชากรโลก มีภาวะน้ำหนักเกิน
โรคอ้วน (Obesity) คือ เป็นภาวะที่ร่างกายมีไขมันสะสมมากเกินไป จนส่งผลให้ระบบในร่างกายเกิดความผิดปกติทาง "เมตาบอลิก" ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง ไขมันในเลือดสูง เพิ่มการอักเสบในร่างกาย เป็นปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง อาทิ โรคเบาหวาน โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง
แม้หลายคนอาจมองว่า "โรคอ้วน" เป็นเพียงเรื่องของ "รูปร่าง" แต่แท้จริงแล้วมันเป็นปัญหาสุขภาพที่ซับซ้อน ซึ่งเกี่ยวข้องกับปัจจัยหลายด้าน เช่น พันธุกรรม พฤติกรรมการกิน และวิถีชีวิต
อ่านข่าว : "เด็กอ้วนไม่ใช่เด็กสมบูรณ์" ความเชื่อผิด ๆ ที่ต้องเปลี่ยน
ข้อมูลจากสหพันธ์โรคอ้วนโลก (World Obesity Federation) พบว่า ปัจจุบันประชากรทั่วโลกมี "ภาวะน้ำหนักเกิน" หรือ "อ้วน" เพิ่มขึ้นต่อเนื่อง
คาดการณ์ว่าในปี 2578 จะมีประชากรกว่า 1.9 พันล้านคน มีภาวะน้ำหนักเกินหรืออ้วน ซึ่งคิดเป็น 1 ใน 4 ของประชากรโลก
ส่วนประเทศไทยผลการสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายครั้งที่ 6 (พ.ศ.2562-2563) พบว่า คนไทยอายุ 15 ปีขึ้นไป มีภาวะอ้วนร้อยละ 42.2 และอ้วนลงพุงร้อยละ 39.4
ค่าปกติเส้นรอบเอวผู้หญิงไม่ควรเกิน 80 เซนติเมตร หรือ 32 นิ้ว ค่าปกติเส้นรอบเอวผู้ชายไม่ควรเกิน 90 เซนติเมตร หรือ 36 นิ้ว
โรคอ้วนสามารถประเมินได้จาก ดัชนีมวลกาย (Body Mass Index: BMI) ซึ่งคำนวณจากสูตร ดัชนีมวลกาย (BMI) คิดได้จาก น้ำหนักตัว (หน่วยเป็นกิโลกรัม) หารด้วย ส่วนสูง (หน่วยเป็นเมตร) ยกกำลังสอง โดยค่า BMI 23 - 24.90 แสดงถึงน้ำหนักเกิน และ ค่า BMI 25 ขึ้นไปแสดงถึงโรคอ้วน ส่วน "เด็ก" พิจารณาจากกราฟมาตรฐานการเจริญเติบโตเด็กซึ่งจะแตกต่างตามอายุของ 0-5 ปี และ 6-19 ปี
โรคอ้วนควรป้องกันตั้งแต่ช่วงวัยเด็ก เพราะโรคอ้วนในเด็กจะส่งผล เช่น ขาโก่ง นอนกรน ระบบหายใจ หัวใจ พัฒนาการ
ค่าดัชนีมวลกายเท่าไร จึงเรียกว่า "โรคอ้วน"
ค่า BMI อยู่ที่ 18.5 – 22.9 kg/m2 อยู่ในเกณฑ์ปกติ
ค่า BMI 23.0 – 24.9 kg/m² เรียกว่า "น้ำหนักเกิน"
ค่า BMI 25 -29.9 kg/m² เรียกว่า "โรคอ้วน"
ในกรณีที่มีค่าดัชนีมวลกายสูง และถูกวินิจฉัยว่ามีภาวะน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วน ก็อาจทำให้เสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพมากมาย ได้แก่ โรคความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหลอดเลือดสมองโรคข้อเข่าเสื่อม เป็นต้น
อ่านข่าว : ริดสีดวงทวาร คืออะไร เช็กอาการที่บ่งบอก การรักษา และป้องกัน
เส้นรอบเอว
เส้นรอบเอว หมายถึง ขนาดรอบเอวที่วัดผ่านระดับสะดือสามารถบ่งบอกถึงความเสี่ยงทางสุขภาพได้ ซึ่งเกณฑ์เส้นรอบเอวที่เหมาะสมคือ ไม่ควรเกินส่วนสูง (เซนติเมตร) หาร 2 ตัวอย่าง ผู้ที่มีส่วนสูง 160 เซนติเมตร หาร 2 ดังนั้น เส้นรอบเอวไม่ควรเกิน 80 เซนติเมตร เป็นต้น หากเส้นรอบเอวเกินเกณฑ์ ถือว่าเป็นโรคอ้วนลงพุง
ปรับพฤติกรรม ป้องกัน "โรคอ้วน
- เลือกทานอาหารให้สมดุล : รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เพิ่มผักและผลไม้ ลดปริมาณแป้ง น้ำตาล และไขมัน
- เพิ่มกิจกรรมทางกาย : ออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาทีต่อวัน หรือสะสมให้ได้ 150 นาทีต่อสัปดาห์
- ควบคุมปริมาณพลังงานที่ได้รับ : เลือกอาหารให้เหมาะสมกับการใช้พลังงาน : นับคาร์โบไฮเดรตจากข้าว แป้ง และน้ำตาล เพื่อลดความเสี่ยงน้ำหนักเกิน
- ตรวจสุขภาพประจำปี : อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง เพื่อติดตามสุขภาพ และป้องกันโรคแทรกซ้อนจากโรคอ้วน
"โรคอ้วน" ไม่ใช่แค่เรื่อง "รูปร่าง" แต่เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญต่อสุขภาพ ฉะนั้น การดูแลตัวเองใส่ใจเรื่องอาหารการกิน รวมถึงการออกกำลังกายที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล เป็นส่วนช่วยให้สุขภาพร่างกายแข็งแรง
อ้างอิงข้อมูล : กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข, โรงพยาบาลพญาไท
อ่านข่าว : ยุโรปสู้ สู้ แต่ต้องสู้ตาย รวมพลังรักษาเอกภาพ "ดินแดนยูเครน"