นักดาราศาสตร์พบสัญญาณของรังสีเอกซ์ที่แปลกประหลาดจากกล้องโทรทรรศน์อวกาศจันทราซึ่งอาจกำลังบ่งบอกถึงดาวเคราะห์ที่กำลังถูกทำลายโดยดาวแคระขาว หากเป็นจริงตามคาด มันอาจจะช่วยอธิบายสัญญาณรังสีเอกซ์แปลกประหลาดที่นักดาราศาสตร์ตรวจพบได้จากบริเวณนี้มานานกว่า 40 ปี

ภาพถ่ายของเนบิวลาเกลียว (Helix Nebula)

ตำแหน่งที่มาของสัญญาณแปลกประหลาดนี้มาจากเนบิวลารูปเกลียว (Helix Nebula) ซึ่งเป็นเศษซากของดาวฤกษ์มวลใกล้เคียงกับดวงอาทิตย์ เมื่อดาวฤกษ์สิ้นสุดอายุขัย มันได้ปล่อยชั้นบรรยากาศภายนอกออกไป เหลือไว้เพียงดาวแคระขาวชื่อ WD 2226-210 อยู่ที่ใจกลางเนบิวลาดาวเหล่านี้เป็นระยะสุดท้ายของวิวัฒนาการดาวฤกษ์ก่อนที่มันจะค่อย ๆ เย็นลงและมืดไป อย่างไรก็ตาม ดาวแคระขาวดวงนี้กลับปล่อยรังสีเอกซ์พลังงานสูงมากผิดปกติ ซึ่งไม่สามารถอธิบายได้จากกระบวนการปกติของดาวประเภทนี้

ภาพถ่ายตำแหน่งของดาวแคระขาวที่ปลดปล่อยรังสีเอ็กซ์ที่แปลกประหลาดออกมาใจกลางเนบิวลาเกลียว

จากการวิเคราะห์ข้อมูล นักวิจัยเสนอว่ารังสีเอกซ์ที่ตรวจพบนั้นอาจเกิดจากกระบวนการที่ดาวแคระขาวกำลังดึงเศษซากของดาวเคราะห์ที่ถูกแรงโน้มถ่วงฉีกทำลายออกเป็นชิ้นเล็ก ๆ เข้าสู่พื้นผิวของตัวมันเองอย่างต่อเนื่อง ปรากฏการณ์นี้เรียกว่า “การทำลายด้วยแรงไทดัล” (Tidal Disruption) ซึ่งคล้ายกับสิ่งที่เกิดขึ้นเมื่อวัตถุขนาดเล็กเคลื่อนเข้าใกล้วัตถุที่มีมวลมากมากจนเกินไปและถูกแรงโน้มถ่วงฉีกออกจากกัน

ภาพวาดจากจินตนาการของศิลปินในขณะที่ดาวเคราะห์กำลังถูกฉีกจากดาวแคระขาว

มีความเป็นไปได้ว่าก่อนหน้านี้ ดาวเคราะห์ที่ถูกทำลายนี้อาจเคยอยู่ในตำแหน่งที่ห่างจากดาวแคระขาวมาก่อน แต่อาจจะถูกผลักจากดาวเคราะห์ดวงอื่นในระบบให้วงโคจรของมันเปลี่ยนแปลงไปเรื่อย ๆ จนสุดท้ายเข้าสู่วงโคจรที่อยู่ใกล้ดาวแคระขาวเกินไป และถูกทำลายในที่สุด ปรากฏการณ์ลักษณะนี้อาจอธิบายพฤติกรรมของดาวแคระขาวดวงอื่นที่แสดงสัญญาณรังสีเอกซ์ผิดปกติในลักษณะเดียวกันได้

การค้นพบนี้ถือเป็นก้าวสำคัญในการศึกษาการเปลี่ยนแปลงของระบบดาวเคราะห์หลังจากที่ดาวฤกษ์ศูนย์กลางของมันสิ้นสุดอายุขัย นับเป็นครั้งแรกที่นักดาราศาสตร์สามารถเชื่อมโยงรังสีเอกซ์ที่ผิดปกติจากดาวแคระขาวเข้ากับกระบวนการทำลายดาวเคราะห์ และคาดว่าจะช่วยเปิดมุมมองใหม่เกี่ยวกับวิวัฒนาการของระบบดาวเคราะห์ในระยะสุดท้ายของดาวฤกษ์ได้

เรียบเรียงโดย จิรสิน อัศวกุล
พิสูจน์อักษร ศุภกิจ พัฒนพิฑูรย์

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

ที่มาข้อมูล : NASA

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

กล้องฯ จันทรา พบดาวเคราะห์กำลังถูกทำลายโดยดาวแคระขาวเป็นครั้งแรก