Thai PBS Verify ตรวจสอบกรณีครูท่านหนึ่งใน จ.เชียงใหม่ โพสต์คลิปทางติ๊กตอก โดยเป็นคลิปของปรากฏการณ์ "น้ำผุด" ในพื้นที่ บ้านรินหลวง บ้านหนองเขียว บ้านหนองบัวแดง และบ้านอรุโณทัย ต.เมืองนะ อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ ที่ทำให้ไร่ข้าวโพด กลายเป็นทะเลสาบ ซึ่งมีผู้เข้าชมไปกว่า 1.8 ล้านครั้ง

แหล่งที่มา : TikTok

ภาพบันทึกหน้าจอโพสต์ติ๊กตอก เมื่อวันที่ 15 พ.ย.67

กระบวนการตรวจสอบ

จากการค้นหาด้วยภาพ เราพบการแชร์ภาพเกี่ยวกับเหตุการณ์น้ำผุดในเพจอื่น ๆ เช่น ที่นี่ และนี่ (ลิงก์บันทึกที่นี่ และนี่)

เราติดต่อไปยังเจ้าของคลิปต้นฉบับที่โพสต์ในติ๊กตอก ซึ่งได้ยืนยันกับ Thai PBS Verify ว่า จุดที่ถ่ายอยู่ในพื้นที่บ้านรินหลวง ต.เมืองนะ อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ โดยจนถึงขณะนี้ก็ยังคงพบว่ามีน้ำผุดขึ้นมาจากหลุมอย่างต่อเนื่อง (ลิงก์บันทึก)

แชทเจ้าของคลิประบุ น้ำผุดครั้งนี้เยอะกว่าครั้งที่ผ่านมา

นอกจากนี้ยังระบุว่า แต่ก่อนน้ำที่ผุดขึ้นจากบ่อมีปริมาณไม่มากเท่ากับที่กำลังเกิดขึ้นในปัจจุบัน โดยเริ่มพบว่ามีน้ำผุดขึ้นมาเมื่อราวเดือน ก.ย.2567 ที่ผ่านมา ซึ่งเป็นช่วงหลังจากเหตุการณ์น้ำท่วมในพื้นที่

ขณะที่ความคิดเห็นของบัญชีติ๊กตอกคนอื่น ๆ พบว่ามีทั้งผู้ที่เคยไปหรืออยู่อาศัยในพื้นที่ดังกล่าว รวมถึงผู้ที่่ตั้งข้อสงสัยถึงเหตุการณ์ดังกล่าว

-มันเคยแห้งบ้างไหมที่ผ่านมา

-แห้งค่ะแต่ใช้เวลานานหน่อยค่ะ

-ปกติไม่มีน้ำคับ เป็นพื้นที่แล้งเลย

-ผมเคยผ่านในอ่างไม่มีน้ำเลยครับ

-ในอดีตก็มีน้ำผุดค่ะ แต่น้ำไม่เยอะขนาดนี้ 8 ปี ครั้ง สลับไปมา แต่ตอนนี้ระบายน้ำไม่ได้

-จะมีช่วงแห้งอยู่ค่ะ เหตุการณ์น้ำผุดจะเกิดทุก ๆ 5-6 ปี แต่ปีนี้หนักสุดค่ะ

ภาพบันทึกหน้าจอแสดงผู้ใช้บัญชีติ๊กตอกที่เข้ามาแสดงความคิดเห็นถึงเหตุการณ์น้ำผุด

สำหรับพื้นที่ที่มีการบันทึกภาพ จากการตรวจสอบข้อมูลสถานที่ใกล้เคียงใน Google Maps เราพบว่าจุดที่น้ำท่วมอยู่บริเวณริมถนนหมายเลข 1178 ต.เมืองนะ อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ (ลิงก์บันทึก)

ภาพบันทึกหน้าจอแสดงภาพจากคลิปที่ถูกบันทึกเมื่อวันที่ 11 พ.ย.67 (ซ้าย) เปรียบเทียบกับ จุดเดียวกันเมื่อเดือน ม.ค.2555 (ขวา)

และเมื่อย้อนภาพของพื้นที่เดียวกันกลับไปพบว่า เมื่อเดือน ส.ค.2564 พื้นที่ดังกล่าวไม่มีน้ำแต่อย่างใด

ภาพบันทึกหน้าจอแสดงสถานที่ในคลิปย้อนกลับไปเมื่อเดือน ส.ค.2564

ขณะที่เดือน ม.ค.2555 พบว่าพื้นที่จุดเดียวกันมีน้ำท่วมสูงกว่าเมื่อเดือน ธ.ค.2565 อีกด้วย แต่ก็ยังไม่เท่ากับปี 2567 ที่กำลังเกิดขึ้นในขณะนี้

ภาพบันทึกหน้าจอแสดงภาพจากคลิปที่ถูกบันทึกเมื่อเดือน ธ.ค.65 (ซ้าย) เปรียบเทียบกับ จุดเดียวกันเมื่อเดือน ม.ค.2555 (ขวา)

นักวิชาการคาด สาเหตุจากฝนเมื่อ 2 เดือนก่อน

ด้าน ศ.ดร.สันติ ภัยหลบลี้ อาจารย์ประจำภาควิชาธรณีวิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ให้ความคิดเห็นถึงคลิปดังกล่าว โดยระบุว่า การเกิดปรากฏการณ์ น้ำผุด หรือ น้ำซับ (spring) ในหลายพื้นที่ของ จังหวัดเชียงใหม่ โดยเฉพาะแถบ บ้านหนองเขียว ต. เมืองนะ อ. เชียงดาว หากแปลความทางธรณีวิทยา คาดว่า สาเหตุน่าจะเกิดจากการที่มีฝนตกหนักในพื้นที่ภาคเหนือเมื่อช่วง 1-2 เดือนที่ผ่านมา ดังที่มีข่าวน้ำท่วม (ลิงก์บันทึก)

"ผลจากการที่มีฝนตกตามภูเขาจำนวนมาก ทำให้น้ำบางส่วนซึมเข้าไปในภูเขา หรือเข้าไปในระบบน้ำใต้ดินใต้ภูเขา"

หากมองในมิติของ ระบบน้ำใต้ดิน การเกิดน้ำผุดหรือน้ำซับ เกิดได้ 2 รูปแบบ คือ

1) ชั้นหินตะกอนที่มีคุณสมบัติเป็น ชั้นหินอุ้มน้ำ (aquifer) หากชั้นหินอุ้มน้ำเหล่านี้ เอียงเทลักษณะโครงสร้างทางธรณีวิทยา ซึ่งเมื่อมีน้ำเข้าไปเติมเต็ม ชั้นนำที่เอียงเทก็จะไหลลงและมีแรงดันเกิดขึ้น เหมือนกับเราเอียงขวดน้ำและเจาะรูที่ปลายขวด น้ำก็จะผุดหรือพุ่งขึ้นมาได้

2) ชั้นหินในพื้นที่เป็นหินปูน มีโอกาสที่ใต้ดินจะเป็นโพรงหรือถ้ำ อันเนื่องมาจากการกัดกร่อนจากน้ำใต้ดิน ซึ่งในหลายพื้นที่ เมื่อมีน้ำเข้าไปเติมในระบบโพรงของถ้ำ น้ำบางส่วนก็สามารถรั่วไหลออกมาสู่พื้นผิว หรือที่ราบได้เช่นกัน

จากการประมวลผลข้อมูลทางธรณีวิทยาในพื้นที่ บ้านหนองเขียว ต. เมืองนะ อ. เชียงดาว พบว่าเป็นหินปูนปกคลุมทั้งพื้นที่ (พื้นที่สีส้ม) และมีแนวรอยแตกของหิน (fracture) ในทางธรณีวิทยา (แนวเส้นสีแดง) ในพื้นที่เป็นจำนวนมาก ทำให้เพิ่มโอกาสของการเกิดโพรง ถ้ำ ภายในหินปูนในพื้นที่ และเพิ่มโอกาสในการรั่วไหล หรือผุดของน้ำตามที่ต่าง ๆ ได้

ภาพข้อมูลทางธรณีวิทยาในพื้นที่ บ้านหนองเขียว ต. เมืองนะ อ. เชียงดาว

ดังนั้น จึงสรุปว่า ปรากฏการณ์น้ำผุด ที่บ้านหนองเขียว ต. เมืองนะ อ. เชียงดาว ในช่วงนี้ เกิดจาก เหตุการณ์ฝนที่ตกอย่างหนักในพื้นที่ ในช่วงเดือนกันยายน-ตุลาคมที่ผ่านมา เติมเข้าไปในโพรงหรือถ้ำใต้ดิน ที่เป็นหินปูน และด้วยแรงดันของน้ำ ประกอบกับแนวรอยแตกของหินจำนวนมาก ทำให้บางพื้น น้ำไหลซึมและผุดขึ้นมา

“เชื่อว่าปรากฏการณ์น้ำผุดที่เกิดในหลายพื้นที่ของจังหวัดเชียงใหม่ อาจจะเกิดจาก มีน้ำใต้ดินจำนวนมาก และกำลังไหลระบาย ตามแรงดันอันเนื่องมาจากการเอียงเทของชั้นน้ำใต้ดิน”

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

"น้ำผุด" ปริศนาที่เชียงใหม่ สาเหตุจากฝน