ในช่วงเพียงสี่สัปดาห์แรกของวาระที่สอง "โดนัลด์ ทรัมป์" ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา ได้สร้างความปั่นป่วนอย่างหนัก ทั้งในประเทศของตนเองและในประชาคมโลก
นโยบายในประเทศที่ถูกวิพากษ์วิจารณ์มากที่สุดคือการปฏิรูประบบข้าราชการของรัฐบาลกลางสหรัฐฯ ทรัมป์สั่งให้ “อีลอน มัสก์” มหาเศรษฐีเงินแสนล้าน เป็นผู้ชี้นำในการลดจำนวนข้าราชการและงบประมาณของรัฐบาลกลาง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ นอกจากนี้ยังมีการยุบหน่วยงานบางส่วน ส่งผลให้มีผู้ตกงานหลายแสนคน ทั้งในสหรัฐฯ และในหมู่ข้า ราชการประจำของกระทรวงการต่างประเทศ ซึ่งนำไปสู่การฟ้องร้องในศาลนับร้อยคดี
ที่ร้ายแรงที่สุดคือ การยกเลิกสิทธิพลเมืองโดยกำเนิดสำหรับเด็กที่เกิดจากผู้อพ ยพ ผิดกฎหมาย รวมถึงการเร่งรัดส่งตัวผู้อพยพจากหลายสิบประเทศออกจากสหรัฐฯ โดยใช้เที่ยวบินพิเศษที่ทางการจัดให้ บางส่วนถูกส่งไปค่ายกักกันกวนตานาโมในคิวบา ซึ่งเคยใช้คุมขังผู้ต้องสงสัยเป็นสมาชิกอัลกออิดะฮ์มาก่อน นโยบายนี้ยังคงเป็นที่ถกเถียงกันว่าผิดกฎหมายหรือไม่
ทรัมป์เป็นผู้นำที่ชื่นชอบการเจรจาต่อรองและทำข้อตกลงต่าง ๆ ตามที่ตนเห็นชอบ บ่อยครั้งจึงไม่อาจแน่ใจได้ว่า เขาพูดจริงหรือเพียงแค่ใช้วาทศิลป์ในการต่อรอง เพราะหลายครั้งที่ให้คำมั่นแต่ไม่ได้ทำตามสัญญา ตัวอย่างเช่น ด้านเศรษฐ กิจ ทรัมป์สั่งให้ขึ้นภาษีนำเข้าสหรัฐฯ แต่กลับชะลอการขึ้นภาษีสินค้านำเข้าจากแคนาดาและเม็กซิโกในภายหลัง
สำหรับทรัมป์ "อเมริกาต้องมาก่อน" ประเทศอื่นไม่ต้องสนใจ นโยบายของเขามุ่งเน้นไปที่การแก้ไขปัญหาขาดดุลทางการค้ากับประเทศคู่ค้า โดยเฉพาะจีน เม็กซิโก แคนาดา และสหภาพยุโรป อย่างไรก็ตาม นักเศรษฐศาสตร์เตือนว่ามาตรการดังกล่าวอาจทำให้ราคาสินค้าสูงขึ้นและนำไปสู่ภาวะเงินเฟ้อ
ไทยเองอาจได้รับผลกระทบจากนโยบายดังกล่าว เนื่องจากได้เปรียบดุลการค้ากับสหรัฐฯ มาโดยตลอด และประเทศอื่น ๆ ในภูมิภาค เช่น เวียดนาม ก็อาจเผชิญชะตากรรมเดียวกัน
สิ่งที่น่าประหลาดใจคือ นโยบายของสหรัฐฯ ต่อสงครามยูเครนที่กลับตาลปัตรจากแนวทางของอดีตประธานาธิบดีโจ ไบเดน ทรัมป์โทรศัพท์พูดคุยกับวลาดีมีร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซีย และเสนอให้พบปะกันเพื่อหาทางยุติสงครามในยูเครน โดยไม่ปรึกษาพันธมิตรยุโรปหรือยูเครน ซึ่งเป็นคู่กรณีโดยตรง
ก่อนหน้านี้ ทรัมป์ยังเสนอข้อตกลง "แลกแร่ธาตุกับความช่วยเหลือ" กับยูเครน โดยขอซื้อพื้นที่อุดมด้วยทรัพยากรของประเทศนั้น เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของแผนลดการพึ่งพาการนำเข้าแร่ธาตุจากจีน
ทรัมป์ ยังสั่งให้ อีลอน มัสก์ ทบทวนงบประมาณช่วยเหลือต่างประเทศ โดยลงนามในคำสั่งบริหารให้ระงับและทบทวนเงินช่วยเหลือไปยังประ เทศต่าง ๆ ด้วยเหตุผลว่า มีการทุจริตและใช้เงินผิดวัตถุประสงค์ ซึ่งเป็นความพยายามปรับปรุงแนวทางช่วยเหลือให้สอดคล้องกับเป้าหมายทางการทูตของรัฐบาลสหรัฐฯ
ไทยจำเป็นต้องปรับตัวในฐานะหนึ่งในห้าพันธมิตรอินโด-แปซิฟิก แม้ไม่ต้องเลือกข้าง แต่ไทยต้องมีจุดยืนที่ชัดเจนในประเด็นการละเมิดอธิปไตยและกฎหมายระหว่างประเทศ
ในช่วงสามปีข้างหน้า ไทยซึ่งเป็นสมาชิกคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสห ประชาชาติ ควรสนับสนุนสิทธิมนุษยชนในทุกมิติ และใช้โอกาสนี้เป็นเกราะป้องกันในการเมืองระหว่างประเทศ ไทยยังสามารถใช้ประโยชน์จากการฝึกคอบบร้าโกลด์ประจำปีกับสหรัฐฯ และพันธมิตร ซึ่งให้ผลประโยชน์แก่กองทัพสหรัฐฯ ในการฝึกฝนหน่วยรบพิเศษทั้งทางบกและทางทะเล
ไทยควรเพิ่มการลงทุนในสหรัฐฯ และนำเข้าสินค้าให้มากขึ้น โดยเฉพาะจากมลรัฐที่มีนักการเมืองสนับสนุนนโยบายของทรัมป์ ในเวทีการเมืองระหว่างประเทศ เป็นที่รู้กันว่า การซื้ออาวุธยุทธโธปกรณ์ เช่น รถถังและเครื่องบินรบ ซึ่งมีราคาสูง สามารถช่วยลดความขัดแย้งทางการค้าได้อย่างรวดเร็ว
อาเซียนยังโชคดีที่ทรัมป์ยังไม่แสดงท่าทีชัดเจนต่อภูมิภาคนี้ รัฐมนตรีต่างประเทศ มาร์โก รูบิโอ เป็นผู้ที่รู้จักอาเซียนดี ดังนั้น นโยบายของสหรัฐฯ ต่ออาเซียนอาจปรากฏให้เห็นในไม่ช้า ก่อนที่อาเซียนจะเปิดการประชุมสุดยอดในเดือนพฤษภาคม 2568 นี้ที่กรุงกัวลาลัมเปอร์
คอลัมน์มองเทศคิดไทย : โดย กวี จงกิจถาวร
อ่านข่าว:
“ทองคำ” โอกาสนักลงทุน บนวิกฤต “ทรัมป์ป่วน” เศรษฐกิจโลก
"ไทย" รับมือสงครามการค้าโลกเดือด “ทรัมป์” กลับมาเอาคืน
“ทรัมป์” คืนบังลังก์ เขย่า “เทรดวอร์” สงครามการค้าสะเทือนทั่วโลก