หลังมีการปลดล็อกให้ประชาชนซื้อชุดตรวจ ATK ตรวจหาเชื้อ COVID-19 ได้ด้วยตนเอง ประชาชนก็เริ่มใช้มากขึ้น ล่าสุด แพทย์เปิดภาพอุทธาหรณ์ หลังพบเคสคนไข้ตรวจหาเชื้อ COVID-19 เอง แต่ไม้สวอปหักคาในจมูก
(อ่านเพิ่มเติม : อุทธาหรณ์! ตรวจหาเชื้อโควิดเอง พบ "ไม้สวอป" หักคาจมูก)
วันนี้ (27 ส.ค.2564) นพ.ชาญสิริ เสกสรรค์วิริยะ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญโสต ศอ นาสิก โรงพยาบาลสมิติเวช ธนบุรี ให้สัมภาษณ์ไทยพีบีเอสออนไลน์ ระบุว่า การใช้ชุดตรวจ ATK ด้วยตนเอง สิ่งสำคัญคือการใช้อย่างถูกวิธีและถูกทิศทาง หากใช้ผิดวิธีอาจเกิดความเสี่ยงได้ 3 กรณี ได้แก่
1.รู้สึกเจ็บ หากแหย่ผิดทิศทางที่ถูกต้องอาจทำให้เยื่อบุจมูกบาดเจ็บเล็กน้อย อาการนี้ สามารถหายได้เองภายใน 1-2 วัน หากเจ็บมากกินยาแก้ปวดได้ เพื่อสังเกตอาการ แต่หากเกิน 2-3 วันยังไม่หายเจ็บควรไปพบแพทย์
2.เลือดกำเดาไหล อาการนี้อาจเกิดได้จากการแหย่ผิดทิศทาง หรือมีโรคประจำตัวอย่างโรคความดันสูง หรือกินยาแอสไพริน ยาต้านเกล็ดเลือด หรือกรณีมีก้อนในจมูกโดยที่ไม่เคยรู้มาก่อน
เมื่อเลือดไหลแล้ว อันดับแรก ควรตั้งสติ นั่งบนเก้าอี้แล้วโน้มตัวไปข้างหน้าเล็กน้อย ก้มหน้า บีบจมูกด้วยนิ้วโป้งกับชี้ ประมาณ 10-15 นาที อ้าปากเพื่อหายใจ ห้ามเงยหน้าเด็ดขาด เพราะเลือดอาจไหลลงคอ เนื่องจากโพรงจมูกกับคอหอยอยู่ต่อกัน อาจทำให้ลิ่มเลือดอุดกั้นทางเดินหายใจได้
ทั้งนี้ แนะนำให้ประคบเย็นบริเวณดั้งจมูก 10-15 นาที ไม่นำทิชชู่ยัดจมูกห้ามเลือดเด็ดขาด เมื่อครบเวลาให้คลายนิ้วออก หากเลือดยังไม่หยุดไหลให้ไปพบแพทย์ทันที
3.ไม้สวอปหัก กรณีนี้อาจเกิดจากการควงไม้สวอปในตอนหมุน หรือดันไม้สวอปแรง รวมไปถึงการแหย่ผิดทิศทาง ซึ่งกรณีนี้พบได้บ้างประปราย
ภาพ : Charnsiri Segsarnviriya, Nicharee Phothijindakul
ภาพ : Charnsiri Segsarnviriya, Nicharee Phothijindakul
เมื่อไม้สวอปหัก สิ่งแรกที่ต้องทำ คือ การสังเกตปลายไม้สวอป หากปลายไม้โผล่ออกมาปลายจมูกแล้วสามารถหยิบออกมาได้ ก็ให้หยิบออกมาทันที
แต่หากไม้สวอปหักลึกเข้าไปด้านในจมูก ไม่ควรใช้ไม้หรือคีมหนีบคีบไม้ที่หักออกมา และเลี่ยงการสั่งน้ำมูก ขากเสมหะ กระตุ้นให้อาเจียน หรือไอหนัก ๆ เพื่อเลี่ยงปลายไม้สวอปที่หักไหลลงคอ เพราะอาจไหลไปหลอดลม คอหอย กล่องเสียง เสี่ยงหายใจไม่ออก
แนะแยก ATK 2 ชนิด / วิธีใช้ต่างกัน
นพ.ชาญสิริ แนะนำว่า การใช้ชุดตรวจ ATK สิ่งแรกที่ต้องศึกษา คือ ชนิดของ ATK 2 แบบ ได้แก่ ATK ไม้สั้น (Nasal Swab) แหย่ตื้น 2-3 เซนติเมตร และ ATK ไม้ยาว (Nasopharyngeal Swab) แหย่ยาว 10 เซนติเมตร
นพ.ชาญสิริ ระบุว่า ATK ต่างชนิดกันก็มีวิธีการใช้แตกต่างกัน ดังนั้น เมื่อซื้อแล้วควรอ่านฉลากและขอคำแนะนำจากเภสัชกรเกี่ยวกับการใช้งานด้วย
แนะอ่านฉลากกำกับการใช้งาน แต่บางร้านแบ่งขาย ผู้ซื้ออาจไม่ได้รับใบกำกับวิธีการใช้ ดังนั้น ลองสังเกตตัวเลขเซนติเมตร หรือคำศัพท์อย่าง Nasal Swab และ Nasopharyngeal Swab ก็จะช่วยได้
เปิดเทคนิคสวอปให้ถูกต้องและปลอดภัย
นพ.ชาญสิริ ยังได้ให้คำแนะนำวิธีการใช้ชุดตรวจ ATK โดยระบุว่า ให้แหย่จมูกเพียง 1 ข้าง โดยใช้นิ้วอุดจมูกสลับข้างเพื่อดูว่าจมูกข้างไหนไม่ตัน ไม่หายใจคัด แล้วเลือกจมูกข้างที่หายใจโล่งที่สุด จากนั้นให้นั่งหน้าตรง แล้วใช้เทคนิค "แหย่ ยก แยง" คือ แหย่นิด ๆ ยกหน้าเล็กน้อย 30-0 องศา แล้วแยงไม้สวอปโดยกำหนดเป้าหมายไปทิศทางรูหู ไม่ไปทางดั้งจมูก
เมื่อแหย่เข้าไปแล้วให้หมุนตามแนวแกน 5 ครั้งหรือ 15 วินาทีตามฉลาก สำหรับไม้สั้นให้แหน่ 2-3 เซนติเมตร ส่วนไม้ยาวให้แหย่สุดจนรู้สึกจักจี้ในลำคอแล้วหมุนไม้ตามแนวแกนแล้วดึงออก ไม่ดันไม้สวอปแรงเกินไป