หลายคนอาจได้ยินคำว่าปัญญาประดิษฐ์ หรือ( AI) หรือรู้จักมาแล้ว โดย ศ.สมเกียรติ ตั้งกิจวานิชย์ ประธานสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) อธิบายความหมายของหุ่นยนต์และ AI ให้เข้าใจอย่างง่ายๆ ดังนี้
1.เครื่องจักรอัตโนมัติ ซึ่งคือ หุ่นยนต์โดยทั่วไป ที่ใช้ในวงการอุตสาหกรรม เป็นหุ่นยนต์ที่ทำงานซ้ำๆ โดยไม่มีการพัฒนาหรือมีความเชี่ยวชาญเพิ่มขึ้น หรืออาจจะมีการเรียนรู้เพียงเล็กน้อย ซึ่งในไทยจะมีผลกระทบค่อนข้างมากเนื่องจากไทยขาดแคลนแรงงานเนื่องจากเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ และหุ่นยนต์เหล่านี้จะเข้ามาทดแทนแรงงานที่ขาดหายไป
2.ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ขณะนี้เป็นที่สนใจของโลกมากเพราะเข้ามามีบทบาทมากขึ้นในประเทศที่พัฒนาแล้ว โดยมีบริษัทที่เป็นผู้นำด้านเทคโนโลยีเหล่านี้ 4 บริษัท คือ Facebook Amazon Netflix Google (FANG) ซึ่งมีการนำ AI มาใช้อย่างแพร่หลายโดยรุกเข้าไปในหลายแต่ธุรกิจ ซึ่งขณะนี้เป็นการทำงานเฉพาะเรื่องได้เช่น ขับรถ เล่นหมากรุกได้ เล่นหมากล้อมได้ ซึ่งเริ่มเข้ามามีอิทธิพลในการทำงานในยุคอุตสาหกรรม 4.0
3.ปัญญาประดิษฐ์ขั้นสูงที่เห็นได้จากในภาพยนต์ ซึ่งเป็นที่รู้จักได้แก่ her รักดังฟังชัด (2013 ) และภาพยนต์แฟรนไชส์ดัง อย่าง The Terminator คนเหล็ก 2029 (1984) ซึ่งปัจจุบันยังไม่มีเกิดขึ้นจริง ยังคงเป็นนิยายและภาพยนต์เป็นเท่านั้น
หากจำแนกตามระบบสั่งการ 3 ประเภท คือ
1.ระบบสั่งการ By Hand ทำหน้าที่แทนมือ มักพบในโรงงานอุตสาหกรรม เช่น แขนกล ทำหน้าที่ประกอบ ตัวถังรถยนต์ เสริ์ฟน้ำ หุ่นยนต์ที่ทำงานในประเทศไทย คือระบบออโต้เมชั่น โดยการนำเครื่องจักรอัตโนมัติมาแทนในสังคมไทย และกำลังจะส่งผลกระทบในอุตสาหกรรม ในช่วง 1-2 ปีนี้จะเห็นชัดมากขึ้น โดยเฉพาะเมื่อมีการปรับขึ้นค่าแรงขั้นต่ำ การปรับนโยบายด้านแรงงานข้ามชาติ
2.ระบบสั่งการ By Head ทำหน้าที่แทนสมองระบบคิด-คิดเป็น เริ่มมีการนำมาใช้ในระบบในธนาคารใหญ่เช่น ธนาคารกสิกรไทย ธนาคารไทยพาณิชย์ โดยนำเข้ามาเพื่อให้เข้าถึงลูกค้าได้มากขึ้น เช่นการส่งข้อมูลสินค้าให้ลูกค้า และเก็บข้อมูลผลตอบรับ ปรับเปลี่ยนการส่งแบบสอบถามตามพฤติกรรมลูกค้า พบการตอบสนองจากลูกค้าจากร้อยละ 1-2 เป็นร้อยละ 10 -20
นอกจากนี้ในต่างประเทศ นำมาใช้กับธุรกิจขนส่งรถบรรทุกในต่างประเทศต่อไปอาจจะไม่มีคนขับ การนำมาช่วยในวงการแพทย์เช่น เครื่องช่วยอ่านฟิล์มเอ็กซเรย์ ที่เดิมแพทย์จะต้องใช้ความเชี่ยวชาญในการอ่านฟิล์มนานมาก 10-15 นาที แต่ใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ช่วยอ่านฟิล์ม ก็จะวินิจฉัยได้ทันทีภายใน 1 วินาทีว่าเป็นมะเร็งหรือไม่ เรื่องนี้ไม่เพียงกระทบคนใช้แรงงานเท่านั้น แต่เริ่มเข้ามาในวงการผู้ใช้สมองมากขึ้น รวมถึงงานของนักกฎหมาย นักบัญชี นักการตลาด เป็นต้น
3.ระบบสั่งการ By Heart ทำงานด้วยการประมวลความคิด ยังไม่เกิดขึ้นจริง มักพบเห็นในภาพยนต์ ซึ่งจะมีหุ่นที่สามารถคิดเองได้ โดยขณะนี้พบในภาพยนต์ แต่อาจมีความเป็นไปได้ที่หุ่นยนต์จะสั่งการจากการประมวลผลจากอารมณ์ความรู้สึก โดยขณะนี้มีลักษณะที่คล้ายคือ Chatbot ที่คล้ายกับมีอารมณ์ความรู้สึก ซึ่งยังคงเป็นที่ถกเถียงกันว่าหุ่นยนต์ จะพัฒนาไปจนถึงมีอารมณ์ความรู้สึกหรือไม่
หัวและหัวใจมันคนละเรื่องกัน เราอาจจะเสแสร้งว่ามีอารมณ์ความรู้สึกจากการนึกคิด การเรียนรู้ได้ แต่ก็ไม่ได้มีอารมณ์ ความรู้สึกจริง ซึ่งหุ่นยนต์ที่ไม่มีกล้ามเนื้อ ไม่มีเซลล์ ไม่มีฮอร์โมน ไม่มีประจุไฟฟ้า ที่เป็นปฏิกิริยาทางชีวะจริงๆ เพราะอารมณ์เกิดจากสารเคมีในสมอง และเมื่อหุ่นยนต์เป็นอิเล็กทรอนิกส์ ไม่มีสารเคมีในสมองจะแสดงความรู้สึกได้จริงหรือไม่ก็จะคล้ายกับว่า เครื่องบินที่บินได้โดยไม่กระพือปีกแบบนก คืออาจใช้ AI มาเรียนรู้เฉพาะด้านโดยแสดงออกคล้ายว่ามีอารมณ์ความรู้สึก