เรื่องเล่าจากละคร
บทบาทของยาจีน
เรียบเรียงโดย : จักร ปานสมัย
อีกหนึ่งตัวละครสร้างสีสันในปลายจวักคือพ่อสิน หนุ่มลูกครึ่งจีนผู้เป็นทั้งคู่ปรับ คู่แท้ของแม่วาด เชื่อว่าหลายคนต้องหลงรักในความช่างขี้เล่น ช่างเจรจา ลักษณะคล้ายเด็กชายตัวน้อยของผู้ชายคนนี้ ซึ่งพ่อสินก็เป็นตัวละครที่สื่อสารให้ผู้ชมรู้ว่าประเทศไทยเรามีความสัมพันธ์กับประเทศจีนมาเนิ่นนาน คนจีนหลายคนล่องเรือสำเภามาทำการค้าที่สยามประเทศ พร้อมนำวัฒนธรรมต่าง ๆ มาเผยแพร่ หนึ่งในนั้นคือเรื่องของยาจีนนั่นเอง
ย้อนกลับไปยังรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มิใช่มีเพียงแค่ยาฝรั่งเท่านั้นที่เฟื่องฟู อันที่จริงในสมัยนั้นยาจีนมีบทบาทมากกว่ายาฝรั่งเสียด้วยซ้ำ ยาตำรับต่าง ๆ ของไทยจึงได้อิทธิพล หรือมีที่มาจากจีนเป็นจำนวนมาก นำมาบูรณาการก็เยอะ เพราะชาวจีนเดินทางมายังสยามประเทศนานมาแล้ว ในสมัยอยุธยาถึงขั้นมีชุมชนคนจีนโดยเฉพาะ ซึ่งชุมชนเหล่านี้ก็นิยมใช้ยาจีนของตนในการรักษาอาการเจ็บไข้ได้ป่วย ในราชสำนักพระนารายณ์จึงมิได้มีแค่ข้าราชการที่เป็นหมอฝรั่ง แต่ยังมีชาวจีนคือ ขุนประสิทธิโอสถจีน ที่ทำให้วัฒนธรรมจีนมีบทบาทในราชสำนัก คนใหญ่คนโตก็พลอยนิยมยาจีนก่อนยาฝรั่ง
น้ำสมุนไพรที่ขายตามร้านขายยา เป็นที่คุ้นชินแค่คนรุ่นหลังตั้งแต่เล็กจนโต ไม่ว่าจะเป็นน้ำเก๊กฮวย หรือน้ำจับเลี้ยง ก็ล้วนแล้วแต่เป็นสิ่งที่ชาวจีนนำเข้ามายังแผ่นดินไทย ในสมัยรัชกาลที่ 5 ก็มีการรับเอายาจีนเข้ามาเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เกิดเป็นร้านขายยาขนาดใหญ่ ซึ่งคนจีนมักจะเป็นเจ้าของร้าน ซึ่งในปัจจุบันนี้ร้านขายยาจีนก็ยังคงมีให้เห็นอยู่ในสังคมไทย
อีกสรรพวิทยาการรักษาที่สำคัญของจีนคือเรื่องของการนวด การนวดเป็นศาสตร์สามัญที่มีกันทั่วโลก แต่ละที่มีวิวัฒนาการต่างกัน แต่การนวดแผนจีนนั้นก็ยิ่งใหญ่และเป็นที่กล่าวขานไม่แพ้การนวดแผนไทย หรือ ฤๅษีดัดตนเลย เช่น การนวดทุยหนา หรือการฝังเข็ม จนถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะสังคมเมืองในกรุงเทพมหานคร กลุ่มคนจีนที่มีอายุเยอะมากยังมีให้เห็นเป็นจำนวนมาก ดังนั้นยาจีนจึงยังคงมีบทบาทอย่างแพร่หลาย แต่อย่างไรก็ตาม ยาฝรั่งย่อมมีบทบาทมากกว่า และการแพทย์กระแสหลักในประเทศไทยก็ล้วนแต่เป็นการศึกษา เล่าเรียนเกี่ยวกับยาฝรั่งโดยตรง
บางครั้ง การเลือกหมอที่จะรักษา การเลือกชนิดยาที่จะกิน จึงอาจขึ้นอยู่กับความสบายใจ ความเชื่อ ความศรัทธาของผู้ป่วยที่มีต่อหมอ บ้างก็เชื่อในแพทย์แผนไทย บ้างก็เชื่อในแพทย์แผนจีน บ้างก็เชื่อในแพทย์แผนฝรั่ง สิ่งสำคัญที่สุดจึงไม่ใช่การตัดสินว่าแพทย์แผนใดดีที่สุด เก่งกาจที่สุด แต่คือการวางใจแพทย์ที่เราเลือก และต้องเลือกให้ถี่ถ้วน พิจารณาให้เหมาะสม เพราะแพทย์ที่ดีย่อมต่อชีวิตคนเราไปได้อีกไกล ตรงกันข้าม หากเลือกรักษากับแพทย์ที่ไม่น่าเชื่อถือ ไร้คุณภาพ ก็ย่อมไม่ต่างอะไรกับการฆ่าตัวตาย
รายการอ้างอิง
ชยันต์ พิเชียรสุนทร. ศาสตราจารย์. ภก. ราชบัณฑิต ประเภทวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ สาขาวิชาเภสัชศาสตร์. สัมภาษณ์. 29 มิถุนายน 2563.
แท็กที่เกี่ยวข้อง:
เรื่องเล่าจากละคร
บทบาทของยาจีน
เรียบเรียงโดย : จักร ปานสมัย
อีกหนึ่งตัวละครสร้างสีสันในปลายจวักคือพ่อสิน หนุ่มลูกครึ่งจีนผู้เป็นทั้งคู่ปรับ คู่แท้ของแม่วาด เชื่อว่าหลายคนต้องหลงรักในความช่างขี้เล่น ช่างเจรจา ลักษณะคล้ายเด็กชายตัวน้อยของผู้ชายคนนี้ ซึ่งพ่อสินก็เป็นตัวละครที่สื่อสารให้ผู้ชมรู้ว่าประเทศไทยเรามีความสัมพันธ์กับประเทศจีนมาเนิ่นนาน คนจีนหลายคนล่องเรือสำเภามาทำการค้าที่สยามประเทศ พร้อมนำวัฒนธรรมต่าง ๆ มาเผยแพร่ หนึ่งในนั้นคือเรื่องของยาจีนนั่นเอง
ย้อนกลับไปยังรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มิใช่มีเพียงแค่ยาฝรั่งเท่านั้นที่เฟื่องฟู อันที่จริงในสมัยนั้นยาจีนมีบทบาทมากกว่ายาฝรั่งเสียด้วยซ้ำ ยาตำรับต่าง ๆ ของไทยจึงได้อิทธิพล หรือมีที่มาจากจีนเป็นจำนวนมาก นำมาบูรณาการก็เยอะ เพราะชาวจีนเดินทางมายังสยามประเทศนานมาแล้ว ในสมัยอยุธยาถึงขั้นมีชุมชนคนจีนโดยเฉพาะ ซึ่งชุมชนเหล่านี้ก็นิยมใช้ยาจีนของตนในการรักษาอาการเจ็บไข้ได้ป่วย ในราชสำนักพระนารายณ์จึงมิได้มีแค่ข้าราชการที่เป็นหมอฝรั่ง แต่ยังมีชาวจีนคือ ขุนประสิทธิโอสถจีน ที่ทำให้วัฒนธรรมจีนมีบทบาทในราชสำนัก คนใหญ่คนโตก็พลอยนิยมยาจีนก่อนยาฝรั่ง
น้ำสมุนไพรที่ขายตามร้านขายยา เป็นที่คุ้นชินแค่คนรุ่นหลังตั้งแต่เล็กจนโต ไม่ว่าจะเป็นน้ำเก๊กฮวย หรือน้ำจับเลี้ยง ก็ล้วนแล้วแต่เป็นสิ่งที่ชาวจีนนำเข้ามายังแผ่นดินไทย ในสมัยรัชกาลที่ 5 ก็มีการรับเอายาจีนเข้ามาเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เกิดเป็นร้านขายยาขนาดใหญ่ ซึ่งคนจีนมักจะเป็นเจ้าของร้าน ซึ่งในปัจจุบันนี้ร้านขายยาจีนก็ยังคงมีให้เห็นอยู่ในสังคมไทย
อีกสรรพวิทยาการรักษาที่สำคัญของจีนคือเรื่องของการนวด การนวดเป็นศาสตร์สามัญที่มีกันทั่วโลก แต่ละที่มีวิวัฒนาการต่างกัน แต่การนวดแผนจีนนั้นก็ยิ่งใหญ่และเป็นที่กล่าวขานไม่แพ้การนวดแผนไทย หรือ ฤๅษีดัดตนเลย เช่น การนวดทุยหนา หรือการฝังเข็ม จนถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะสังคมเมืองในกรุงเทพมหานคร กลุ่มคนจีนที่มีอายุเยอะมากยังมีให้เห็นเป็นจำนวนมาก ดังนั้นยาจีนจึงยังคงมีบทบาทอย่างแพร่หลาย แต่อย่างไรก็ตาม ยาฝรั่งย่อมมีบทบาทมากกว่า และการแพทย์กระแสหลักในประเทศไทยก็ล้วนแต่เป็นการศึกษา เล่าเรียนเกี่ยวกับยาฝรั่งโดยตรง
บางครั้ง การเลือกหมอที่จะรักษา การเลือกชนิดยาที่จะกิน จึงอาจขึ้นอยู่กับความสบายใจ ความเชื่อ ความศรัทธาของผู้ป่วยที่มีต่อหมอ บ้างก็เชื่อในแพทย์แผนไทย บ้างก็เชื่อในแพทย์แผนจีน บ้างก็เชื่อในแพทย์แผนฝรั่ง สิ่งสำคัญที่สุดจึงไม่ใช่การตัดสินว่าแพทย์แผนใดดีที่สุด เก่งกาจที่สุด แต่คือการวางใจแพทย์ที่เราเลือก และต้องเลือกให้ถี่ถ้วน พิจารณาให้เหมาะสม เพราะแพทย์ที่ดีย่อมต่อชีวิตคนเราไปได้อีกไกล ตรงกันข้าม หากเลือกรักษากับแพทย์ที่ไม่น่าเชื่อถือ ไร้คุณภาพ ก็ย่อมไม่ต่างอะไรกับการฆ่าตัวตาย
รายการอ้างอิง
ชยันต์ พิเชียรสุนทร. ศาสตราจารย์. ภก. ราชบัณฑิต ประเภทวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ สาขาวิชาเภสัชศาสตร์. สัมภาษณ์. 29 มิถุนายน 2563.
