AI กำลังเปลี่ยนโลก ! ประเทศไทยจึงต้องปรับตัว Thai PBS และ Thai PBS Sci & Tech จึงขอนำผลการศึกษาเชิงลึกสำหรับบริการดิจิทัล ปี 2567 ซึ่งจัดทำโดย ETDA, ศูนย์ AIGC และสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ที่ชี้ให้เห็นถึงแนวทางการส่งเสริมและพัฒนาเทคโนโลยี AI ให้สามารถประยุกต์ใช้ได้จริงในทุกภาคส่วนของไทย ซึ่งเผยให้เห็นถึงทิศทาง - แนวโน้ม การปรับตัวใช้ AI ของหน่วยงานในบ้านเรา ควรดำเนินไปแนวทางใดตามมาอ่านกันได้เลย

โดยจำนวนกลุ่มตัวอย่างในการศึกษาและสำรวจทั้งหมด 3,758 หน่วยงาน ซึ่งแยกเป็น Survey Response 580 หน่วยงาน และ Focus Group 31 หน่วยงาน สำรวจช่วงเดือนกรกฎาคม - สิงหาคม 2567 เกี่ยวกับความพร้อมขององค์กรใน 5 ด้าน ได้แก่

     - ด้านยุทธศาสตร์และความสามารถองค์กร 
     - ด้านโครงสร้างพื้นฐานและข้อมูล 
     - ด้านบุคลากร 
     - ด้านเทคโนโลยี 
     - ด้านธรรมาภิบาล

เพื่อรองรับการนำเข้าและใช้งานองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับปัญญาประดิษฐ์ (AI) โดยมี 10 กลุ่มเป้าหมายการสำรวจ ได้แก่

     - เกษตรและอาหาร 
     - การแพทย์และสุขภาวะ
     - การศึกษา
     - ความมั่นคงและปลอดภัย
     - พลังงานและสิ่งแวดล้อม 
     - การใช้งานและบริการภาครัฐ
     - โลจิสติกส์และการขนส่ง
     - ท่องเที่ยวและเศรษฐกิจสร้างสรรค์
     - อุตสาหกรรมการผลิต 
     - การเงินและการค้า

ผลการศึกษาการประยุกต์ใช้ AI (AI ADOPTION) ปี 66 - 67

ปี 2566

     - 15.2% (86 หน่วยงาน) : Already Adoption ใช้ AI แล้ว
     - 56.6% (320 หน่วยงาน) : Under Consideration มีแผนที่จะใช้ AI 
     - 28.2% (159 หน่วยงาน) : No Need Now ยังไม่มีความต้องการใช้ AI และต้องการการสนับสนุน
ผู้ตอบ 565 หน่วยงาน

ปี 2567 

     - 17.8% (103 หน่วยงาน) : Already Adoption ใช้ AI แล้ว
     - 73.3% (425 หน่วยงาน) : Under Consideration มีแผนที่จะใช้ AI
     - 8.9% (52 หน่วยงาน) : No Need Now ยังไม่มีความต้องการใช้ AI และต้องการการสนับสนุน
ผู้ตอบ 580 หน่วยงาน

โดย TOP 3 เป้าหมายองค์กรที่มีการประยุกต์ใช้ AI แล้ว มีดังนี้
     - 69.6% เพื่อบริหารจัดการภายในองค์กร 
     - 59.8% เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต หรือบริการขององค์กร 
     - 56.8% เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มให้ผลิตภัณฑ์ หรือบริการขององค์กร

ขณะที่ TOP 3 ประเด็นที่องค์กรกำลังพิจารณาจะใช้ AI ได้แก่
     - 69.6% กำลังศึกษาข้อมูล AI
     - 59.8% รอนโยบายผู้บริหาร  
     - 56.8% ความคุ้มค่า / งบประมาณ

สำรวจ 5 ความพร้อมในการประยุกต์ใช้ AI (AI READINESS)

1. ด้านยุทธศาสตร์ & ความสามารถองค์กร
     1.1 การวางกลยุทธ์ 
     1.2 กระบวนการ & วัฒนธรรมองค์กร 
     1.3 สร้างคุณค่าทางธุรกิจ

2. ด้านข้อมูล & โครงสร้างพื้นฐาน
     2.1 โครงสร้างพื้นฐาน 
     2.2 ข้อมูล

3. ด้านบุคลากร
     3.1 บุคลากร
     3.2 ผู้เชี่ยวชาญหรือผู้มีทักษะด้าน AI

4. ด้านเทคโนโลยี
     4.1 เทคโนโลยี & แพลตฟอร์ม 
     4.2 วิจัย & พัฒนา

5. ด้านธรรมาภิบาล
     5.1 โครงสร้างธรรมาภิบาล & การกำกับดูแล 
     5.2 การมีส่วนร่วมของคนใน กระบวนการตัดสินใจ 
     5.3 การจัดการการดำเนินการ 
     5.4 การสร้างความเชื่อมั่น

หมายเหตุ : AI Readiness หมายถึง ความพร้อมขององค์กรใน 5 ด้าน เพื่อรองรับการนำเข้าและใช้งานองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับปัญญาประดิษฐ์ (AI)

ความหมายของแต่ละด้าน

1. ด้านยุทธศาสตร์และความสามารถขององค์กร (Organization Strategy and Capability)
     - ความพร้อมเชิงนโยบายจากผู้บริหาร 
     - ความชัดเจนของกลยุทธ์ในการนำเทคโนโลยี AI เข้ามาใช้เพื่อปรับเปลี่ยนรูปแบบการ ทำงานในองค์กรและต่อยอดสู่การใช้งานเชิงธุรกิจ 
     - ความคล่องตัวและความพร้อมในการเปลี่ยนแปลงขององค์กร ทั้งในเชิงโครงสร้างและเชิงนโยบายที่จะส่งผลต่อการยอมรับและนำ AI ไปใช้งาน

2. ด้านโครงสร้างพื้นฐานและข้อมูล (Infrastructure and Data)
     - โครงสร้างพื้นฐานด้าน IT ที่จำเป็น 
     - ระบบนิเวศข้อมูล พัฒนาการจัดเก็บ เชื่อมโยง ใช้ประโยชน์ข้อมูล
     - ความพร้อมด้านข้อมูล เช่น กระบวนการรับรองคุณภาพของข้อมูล (ทั้งความถูกต้อง ความสมบูรณ์ของข้อมูล และความเชื่อถือได้ของข้อมูล เป็นต้น)

3. ด้านบุคลากร (People)
     - ศักยภาพและความพร้อมของบุคลากรในองค์กร ทั้งด้านความตระหนัก ความรู้ความเข้าใจ ในการใช้ประโยชน์จาก AI ในการดำเนินงาน 
     - ความพร้อมของทีมงานด้านเทคนิค ทักษะจำเป็น 
     - การเตรียมการเพื่อพัฒนาทักษะของคนในองค์กร

4. ด้านเทคโนโลยี (Technology)
     - ความพร้อมของเทคโนโลยีและเครื่องมือที่เกี่ยวข้อง (ที่มีและใช้งานอยู่ในปัจจุบันขององค์กร) 
     - ศักยภาพด้านการวิจัยและพัฒนาระบบ AI หากมีการพัฒนาเองภายในองค์กร

5. ด้านธรรมาภิบาล (Governance)
     - แนวทางปฏิบัติและมาตรการต่าง ๆ ที่องค์กรมีหรือดำเนินการอยู่ ในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการกำกับดูแล บริหารความเสี่ยง สร้างการรับรู้ และมาตรฐานจริยธรรมในการให้บริการดิจิทัล

พบว่า TOP 3 กลุ่มอุตสาหกรรม ที่มีความพร้อมเฉลี่ยสูงสุด ปี 2567 ได้แก่
     1. กลุ่มการศึกษา 71.2.%
     2. กลุ่มการเงินและการค้า 65.5%
     3. กลุ่มโลจิสติกส์และการขนส่ง 63.5%

AI READINESS : ปี 2567 องค์กรมีความตระหนักถึงการนำ AI มาใช้งาน และสามารถระบุถึงการ นำมาใช้งานที่เป็นไปได้ในองค์กร อยู่ที่ 55.1% ขณะที่ปี 2566 อยู่ที่ 45.3%

*หมายเหตุ: ประเมินจากองค์กรที่ใช้งาน AI แล้ว (ปี 66 = 86 หน่วยงาน และปี 67 = 103 หน่วยงาน)

ส่วนแนวโน้มและประเด็นน่าสนใจ (TREND & HIGHLIGHT) กับการประยุกต์ใช้ GEN AI ในอนาคต

พบว่า TOP 3 การประยุกต์ใช้ GEN AI ที่ถูกนำไปใช้ได้แก่
     1. ด้านการพัฒนาสินค้าหรือบริการ/ การวิจัยและพัฒนา (18.4%) 
     2. ด้านการตลาด การขาย และบริการ ลูกค้า (16.7%) 
     3. ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและความ ปลอดภัยทางไซเบอร์ 13.2% และด้าน กระบวนการผลิต (13.2%)

ขณะที่ TOP 3 อุปสรรคสำคัญก็คือ
     1. ขาดบุคลากรที่มีทักษะ (18.3%) 
     2. กังวลเกี่ยวกับความน่าเชื่อถือของ ข้อมูลและอัลกอริทึมของ AI (14.4%) 
     3. กังวลเกี่ยวกับคุณภาพของข้อมูล (13.5%)

ขณะที่ GENERATIVE AI กับนโยบายการจ้างงาน ไม่พบหน่วยงานที่มีแผนลดคนทั้งหมดเพราะใช้ GEN AI แทนได้ แต่มีนโยบายลดคนบางส่วน (26%), นโยบายไม่ลดคนและฝึกทักษะ GEN AI เพิ่ม (40%) และยังไม่มีนโยบายใด ( 34%)

ขณะที่การปรับใช้ AI ETHICS ในองค์กร

TOP 3 กลุ่มอุตสาหกรรม ที่มีความตระหนักรู้และได้นำหลักการ AI Ethics มาปรับใช้ในองค์กรได้แก่

     1. กลุ่มการศึกษา 
     2. กลุ่มอุตสาหกรรมการผลิต 
     3. กลุ่มการเงินและการค้า

โดยในรายละเอียดพบว่า

16.5%
มีความตระหนักรู้ และได้นำหลักการ AI Ethics มาปรับใช้ในองค์กรแล้ว

19.4%
ยังไม่ทราบว่ามี AI Ethics ของประเทศ

20.4%
มีความตระหนักรู้ แต่ยังไม่ได้นำหลักการ AI Ethics มาปรับใช้

43.7% 
มีความตระหนักรู้ และเริ่มวางแนวคิดในการนำ AI Ethics มาปรับใช้ในองค์กร

ด้านการสื่อสารผลของ AI เพื่อสร้างความเชื่อมั่น

กลุ่มอุตสาหกรรมที่มีการสื่อสาร และรับฟังผลกระทบของการใช้ AI ในกระบวนการทำงานจากผู้เกี่ยวข้อง ทั้งภายในและภายนอกองค์กร

     - กลุ่มโลจิสติกส์และการขนส่ง
     - กลุ่มการแพทย์และสุขภาวะ 
     - กลุ่มการเงินและการค้า 
     - กลุ่มความมั่นคงและปลอดภัย

โดยในรายละเอียดพบว่า

14% 
มีระบบรองรับการมีส่วนร่วม ในการรับฟังความคิดเห็นของ ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องภายในและภายนอกองค์กร (Feedback) ต่อกระบวนการ ต่าง ๆ จากการนำ AI ไปใช้งาน (เช่น ระบบการบริหาร การส่งมอบบริการ การจัดทำนโยบาย และการตัดสินใจ)

41%
ยังไม่ได้ดำเนินการด้านการสื่อสารใด ๆ

45%
มีการดำเนินกลยุทธ์การสื่อสาร

จากผลการศึกษาสู่ 4 ข้อเสนอแนะภาพรวมต่อการส่งเสริม AI 

     - HUMAN DEVELOPMENT การพัฒนาทักษะ AI ในทุกระดับ
     - CONSULTANCY SERVICES หน่วยให้คำปรึกษา และสนับสนุน ให้เกิดสภาพแวดล้อมรองรับการขยายตัวของ AI
     - ETHICS & GOVERNANCE จริยธรรมและธรรมาภิบาล AI แนวปฏิบัติ AI Governance
     - COST & PRODUCTIVITY ลดต้นทุนของการใช้ AI และการส่งเสริมการใช้ AI ให้เกิดความคุ้มค่า โดยเฉพาะ SMEs

ข้อเสนอแนะต่อการส่งเสริม AI รายสาขา 

การเงิน
     - กำหนดวิสัยทัศน์และเป้าหมายที่ ชัดเจนในการใช้ AI 
     - มีองค์กรเพื่อสนับสนุน AI 
     - Open Data and Data Sharing 
     - Sandbox ในวงกว้างมากกว่า กลุ่ม Data Scientist 
     - นโยบายสนับสนุน SMEs ให้ เข้าถึงเทคโนโลยี AI 
     - มีมาตรฐานและกลไกที่มีประสิทธิภาพในการคุ้มครองผู้บริโภค

การแพทย์และสุขภาพ
     - มีกลยุทธ์การพัฒนา AI Health Innovation แบบมุ่งเป้า 
     - Open data และ Data sharing 
     - พัฒนา AI University 
     - AI Literacy ของทั้งคนทำงาน ผู้บริหาร และประชาชน 
     - Build & Buy เพื่อลดเวลาการพัฒนา 
     - การตรวจสอบการนำ AI ไปใช้ด้านการแพทย์

ดิจิทัลมีเดีย
     - มีโครงการฝึกอบรม หรือการให้ความรู้ 
     - มีหน่วยงานกลางเฝ้าติดตามข้อมูลที่ทันสมัย เพื่อลดความผิดพลาดของ AI ในการวิเคราะห์ 
     - เสริมภาษาอังกฤษ เพื่อใช้ออกคำสั่งในการใช้ AI 
     - พัฒนาโมเดลภาษาไทยที่รองรับการใช้งานจริง 
     - ส่งเสริมเทคนิคการใช้ AI เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพความคิดสร้างสรรค์ 
     - มี Ethics Guideline โดยเฉพาะด้าน Digital media

นอกจากแนว - ทิศทาง ยังมีข้อเสนอแนะต่อการส่งเสริม AI เพื่อเพิ่มขีดความสามารถด้าน AI ของประเทศแล้ว ไทยยังมี AI Thailand ซึ่งเป็นแผนปฏิบัติการด้านปัญญาประดิษฐ์แห่งชาติเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (พ.ศ. 2565 - 2570) อันจะช่วยส่งเสริมเศรษฐกิจ ยกระดับขีดความสามารถทางการแข่งขันของประเทศ พัฒนาทักษะบุคลากร นำไปสู่การสร้างระบบนิเวศเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) เชื่อมโยงแบบบูรณาการ ส่งผลให้คนไทยพัฒนาและประยุกต์ใช้ AI อย่างมีประสิทธิภาพให้เกิดขึ้นในอนาคตอันใกล้

🎧 อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech