ข้อตกลงหยุดยิงในเลบานอน สันติภาพหรือแค่พักรบ ?

แม้ว่าหลายฝ่ายจะอยากให้ข้อตกลงหยุดยิงในเลบานอนอยู่ถาวร แต่ก็ยังไม่มีใครตอบได้ เพราะว่าการบังคับใช้ข้อตกลงฉบับนี้เต็มไปด้วยความท้าทาย

ผู้นำทั่วโลกร่วมแสดงความยินดีที่อิสราเอลและกลุ่มเฮซบอลเลาะห์ในเลบานอนสามารถบรรลุข้อตกลงหยุดยิงได้สักที หลังจากพยายามเจรจากันมานานหลายเดือนนับตั้งแต่การสู้รบข้ามพรมแดนปะทุขึ้นเมื่อวันที่ 8 ต.ค.2566

ชาวเลบานอนหลายคนขี่รถจักรยานยนต์ พร้อมทั้งโบกธงเฮซบอลเลาะห์ ขณะที่บางส่วนนำป้ายรูปฮาสซาน นาสราลลาห์ ผู้นำกลุ่มเฮซบอลเลาะห์ผู้ล่วงลับ ขึ้นรถและแห่ไปตามท้องถนนทางตอนใต้ของกรุงเบรุต เพื่อเฉลิมฉลองเนื่องในโอกาสที่ข้อตกลงหยุดยิงเริ่มมีผลบังคับใช้ เมื่อเวลา 04.00 น. ตามเวลาท้องถิ่น หรือ 09.00 น. ตามเวลาในประเทศไทย

โดยนับตั้งแต่ช่วงเช้ามืดที่ผ่านมา ถนนหลายสาย มีรถราสัญจรไปมาคับคั่ง หลังจากชาวเลบานอนที่อพยพหนีการโจมตีของอิสราเอลก่อนหน้านี้ ตัดสินใจทยอยเดินทางกลับบ้านพักของตัวเอง โดยเฉพาะในพื้นที่ชานกรุงเบรุตและพื้นที่ทางตอนใต้ของประเทศ

ด้านกองทัพเลบานอนออกมาร้องขอให้พลเรือน อย่าเพิ่งเดินทางกลับเข้าไปในพื้นที่ใกล้พรมแดน จนกว่าอิสราเอลจะถอนทัพ ขณะที่กองทัพอิสราเอลเตือนชาวเลบานอนในพื้นที่ทางตอนใต้ว่า ห้ามเข้าใกล้พื้นที่ที่อิสราเอลสั่งอพยพ รวมถึงจุดที่ทหารประจำการอยู่ แม้ว่าข้อตกลงหยุดยิงจะมีผลบังคับใช้แล้วก็ตาม

ข้อตกลงหยุดยิงฉบับนี้ นอกจากจะกำหนดให้ทุกฝ่ายต้องระงับการโจมตีในเลบานอนแล้ว ยังตอบคำถามด้วยว่า ใครจะเข้ามาควบคุมพื้นที่แนวกันชนทางตอนใต้ของเลบานอน ไล่ตั้งแต่ทางตอนใต้ของแม่น้ำลิทานี ลงมาจนถึงพรมแดนกั้น 2 ประเทศ หรือประมาณ 30 กิโลเมตรลึกเข้าไปในดินแดนเลบานอน

โดยข้อตกลงฉบับนี้ระบุให้กองทัพอิสราเอลทยอยถอนกำลังออกจากพื้นที่ดังกล่าวภายใน 60 วัน ขณะที่สิ่งปลูกสร้างและอาวุธของกลุ่มเฮซบอลเลาะห์จะต้องถูกทำลาย และกลุ่มนี้ต้องย้ายขึ้นไปอยู่บริเวณตอนเหนือของแม่น้ำ ส่วนกองทัพเลบานอนจะส่งทหารประมาณ 5,000 นาย เข้ามาดูแลพื้นที่นี้ร่วมกับกองกำลังรักษาสันติภาพขององค์การสหประชาชาติในเลบานอน หรือ UNIFIL

ฟังเผิน ๆ ดูเหมือนว่า ข้อตกลงฉบับนี้แทบจะลอกแบบมาจากมติคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติที่ 1701 ซึ่งลงนามเมื่อปี 2006 เพื่อยุติสงครามรอบที่แล้ว โดยเฉพาะการทำให้พื้นที่ทางตอนใต้ของเลบานอนปลอดกองกำลังติดอาวุธและสินทรัพย์เฉพาะทางการทหาร

แต่คู่ขัดแย้งก็ละเมิดมติดังกล่าวมาโดยตลอด และไม่ได้มีการบังคับใช้อย่างจริงจัง ขณะที่รอบนี้มีสหรัฐฯ และฝรั่งเศสก้าวเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของกลไกการกำกับดูแลการบังคับใช้ข้อตกลงหยุดยิงด้วย ซึ่งก็อาจจะทำให้ข้อตกลงฉบับนี้ศักดิ์สิทธิ์มากขึ้นหรือไม่

สำหรับหลายประเทศทั่วโลก ข้อตกลงหยุดยิงในเลบานอนช่วยสร้างความหวังถึงสันติภาพ แต่ถ้าไปถามความเห็นของชาวอิสราเอลอาจไม่เป็นเช่นนั้นเสมอไป โดยผลสำรวจที่จัดทำขึ้นโดยสื่ออิสราเอลเมื่อวันที่ 26 พ.ย. ชี้ว่า ชาวอิสราเอลมีความเห็นแตกออกเป็น 3 กลุ่ม ซึ่งแม้กลุ่มที่สนับสนุนข้อตกลงหยุดยิงจะมีคะแนนเยอะกว่ากลุ่มอื่น ๆ แต่ก็ไม่มาก

ขณะที่มองลึกลงไปเฉพาะกลุ่มที่สนับสนุนรัฐบาลภายใต้การนำของนายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮู ตัวเลขผู้สนับสนุนยิ่งลดต่ำลงไปอีก เหลือเพียงร้อยละ 20 เท่านั้น ในขณะที่มีผู้คัดค้านมากถึงร้อยละ 45 ดังนั้น ทำไมผู้นำอิสราเอลถึงเห็นชอบในข้อตกลงหยุดยิงที่ไม่ตอบโจทย์ฐานเสียงแบบนี้

เนทันยาฮูประกาศรับประกันการบังคับใช้ข้อตกลงฉบับนี้ และจะตอบโต้การละเมิดข้อตกลงอย่างรุนแรง โดยผู้นำอิสราเอล มองว่า การหยุดยิงจะช่วยให้อิสราเอลสามารถพุ่งความสนใจไปที่ภัยคุกคามจากอิหร่านได้ รวมทั้งเปิดโอกาสให้กองทัพได้พักและเติมคลังแสงที่พร่องลงไปเยอะจากการสู้รบในหลายจุดมานานมากกว่า 1 ปีแล้ว นอกจากนี้ยังมองด้วยว่า ข้อตกลงดังกล่าวจะทำให้กลุ่มฮามาสโดดเดี่ยว

แม้ว่าผู้นำสหรัฐฯ จะระบุว่า ข้อตกลงหยุดยิงฉบับนี้ถูกออกแบบมาให้อยู่ถาวร แต่ถ้าไปถามความเห็นชาวอิสราเอล จะพบว่า กลุ่มที่มองว่าข้อตกลงฉบับนี้จะมีผลนานหลายปี มีเพียงแค่ร้อยละ 24 หรือไม่ถึง 1 ใน 4 เท่านั้น ขณะที่ผู้ตอบแบบสำรวจร้อยละ 28 มองว่าน่าจะหยุดยิงกันได้ไม่กี่เดือน และสถานการณ์ก็จะกลับมาเป็นแบบเดิมอีก แต่ที่เยอะที่สุด คือ กลุ่มที่มองว่าไม่นานข้อตกลงก็ล่มแล้ว มีอยู่ถึงร้อยละ 30

มองในด้านหนึ่ง ตัวแปรสำคัญในสมการหยุดยิงหนีไม่พ้น "ขีดความสามารถของกองทัพเลบานอน" ที่จะเข้ามาทำหน้าที่ดูแลพื้นที่กันชน และป้องกันไม่ให้กลุ่มเฮซบอลเลาะห์ใช้พื้นที่ดังกล่าวเป็นจุดโจมตีอิสราเอล ซึ่งกองทัพเลบานอน ยอมรับว่า ยังขาดทรัพยากร ทั้งเงิน ทหารและอาวุธ ในการต่อกรกับกลุ่มติดอาวุธ

แต่เจ้าหน้าที่ตะวันตกส่วนหนึ่ง มองว่า ปัจจุบัน กลุ่มเฮซบอลเลาะห์อ่อนแอลงอย่างมาก ทั้งในด้านการสั่งการ กำลังพลและอาวุธ จากการโจมตีอย่างหนักหน่วงของกองทัพอิสราเอล โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วง 2 เดือนที่ผ่านมา

จุดหนึ่งที่อิสราเอลยืนยันมาโดยตลอดและไม่ยอมถอยในทุกการเจรจา นั่นก็คือ อิสราเอลจะสงวนสิทธิ์ในการตอบโต้รุนแรง หากถูกกลุ่มเฮซบอลเลาะห์ในเลบานอนคุกคามความมั่นคงของประเทศ จุดนี้เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ไม่มีใครกล้าฟันธงว่า สันติภาพจะยั่งยืนหรือไม่

อ่านข่าวอื่น :

เช็กเส้นทาง 4 จังหวัดใต้น้ำท่วมถนน-รถสัญจรผ่านไม่ไ

ปิดล้อม 10 ชั่วโมงล่ามือยิง 3 ศพหนีเข้าป่าอ้อย

แจ้งตร.เอาผิด "วางกับดักช้าง" ถิ่นพี่แคระ-เบียงเล็กช้างเขาใหญ่