เรื่องน่ารู้ "ข้าวไทย" "หลากสี - หลายสายพันธุ์" เต็มไปด้วยคุณค่า

เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ "ข้าวไทย" ที่มี หลากสี - หลายสายพันธุ์ แต่มีคุณค่าทั้งเหมือน และ แตกต่างกันไป

"ข้าว" สุดยอดธัญญาหารที่เต็มไปด้วยประโยชน์ และคุณค่าทางโภชนาการที่จำเป็นต่อร่างกาย รวมไปถึงเป็นแหล่งของคาร์โบไฮเดรตที่ให้พลังงาน แต่อย่างที่รู้กันในไทยมี "ข้าว" มากมาย หลากสี หลายสายพันธุ์ แต่มีคุณค่าทั้งเหมือน และ แตกต่างกันไป แล้วต่างกันอย่างไรบ้าง ติดตามได้เลย

"ข้าว" ชื่อสามัญ Rice มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Oryza sativa L. จัดอยู่ในวงศ์หญ้า (POACEAE หรือ GRAMINEAE) ข้าวเป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยวจำพวกธัญพืชที่สามารถกินเมล็ดได้ แบ่งออกเป็น 2 สปีชีส์ใหญ่ ๆ คือ

Oryza glaberrima : ปลูกเฉพาะในเขตร้อนของแอฟริกา

Oryza sativa : ปลูกกันทั่วโลก

สำหรับชนิด Oryza sativa ยังแบ่งแยกย่อยออกไปได้อีก คือ Javanica, Japonica (ปลูกมากในเขตอบอุ่น) และ indica (ปลูกมากในเขตร้อน)

อ่านข่าว : "วันพืชมงคล" พระราชพิธีสำคัญคู่การเกษตรไทย ลุ้นพระโคจะกินอะไร 10 พ.ค.นี้

สำหรับประเทศไทยข้าวที่ปลูกจะเป็นชนิด indica โดยแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ "ข้าวเจ้า และข้าวเหนียว" นอกจากนี้พันธุ์ข้าวยังได้ถูกปรับปรุงและคัดสรรสายพันธุ์มาโดยตลอด จึงทำให้มีหลากหลายสายพันธุ์ทั่วโลกที่มีรสชาติ และคุณประโยชน์ของข้าวที่แตกต่างกันออกไป

โดยพันธุ์ข้าวไทยที่มีชื่อเสียงระดับโลก คือ "ข้าวหอมมะลิ" โดยข้าวที่มีคุณค่าทางอาหารสูง คือ ข้าวกล้อง ข้าวซ้อมมือ ข้าวนึ่งก่อนสี และข้าวเสริมวิตามิน

ข้าวที่แนะนำให้รับประทาน คือ "ข้าวกล้อง" ที่ยังมี "จมูกข้าว" และ "รำข้าว" ติดอยู่ เพราะจะทำให้ร่างกายได้รับสารอาหารที่มีคุณค่า ส่วน "ข้าวขัดขาว" จะให้แค่พลังงานเท่านั้นและยังได้น้ำตาลเป็นของแถมอีกด้วย หากรับประทานต่อเนื่องไปนาน ๆ อาจจะทำให้เกิดโรคเบาหวาน โรคความดัน โรคหัวใจ โรคเส้นเลือดตีบตัน โรคสมองเสื่อม รวมไปถึงโรคอัมพฤกษ์ได้ (ข้อมูล : สำนักงานเกษตรและสหกรณ์ จ.สุรินทร์)

ในวันพืชมงคล ปีนี้ กรมอนามัย นำเรื่องของ "ข้าวไทยและคุณค่าทางโภชนาการ" มาให้ได้รู้กันที่นอกจาก "ข้าว" จะเป็นแหล่งค่าโบไฮเดรดหลักที่ให้พลังงานกับร่างกายแล้ว ในแต่ละชนิดเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร โดยแบ่งออกเป็น 2 ชนิดใหญ่ ๆ ดังนี้

1.ข้าวขาว หรือ ข้าวขัดสี

เกิดจากการขัดสีหลาย ๆ ครั้ง จนเยื่อหุ้มเมล็ดและจมูกข้าวหลุดออกไป ทำให้เกิดการสูญเสียวิตามินและแร่ธาตุต่าง ๆ

2.ข้าวกล้อง หรือ ข้าวซ้อมมือ

เป็นข้าวที่สีเอาเปลือก (แกลบ) ออก แต่ยังมีจมูกข้าวและรำข้าว หรือ เยื่อหุ้มเมล็ดข้าวเหลืออยู่ ซึ่งทั้ง 2 ส่วนนั้นมีคุณค่าทางโภชนาการสูง อุดมไปด้วยสารอาหาร วิตามิน แร่ธาตุ ใยอาหาร นอกจากนี้ ยังมีข้าวต่าง ๆ ที่มีสีแดงเข้มเกือบดำ ที่อุดมไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการมากมาย เช่น

ข้าวหอมนิล

มีชื่อเรียกหลายอย่าง เช่น ข้าวก่ำ ข้าวเหนียวดำ ประกอบไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยในเรื่องการหมุนเวียนของระบบเลือด ชะลอการเสื่อมของเซลล์ ป้องกันโรคหัวใจ ยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งปอด เซลล์มะเร็งกระเพาะ ลดคอเรสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ เพิ่มระดับไขมันดีในเลือด มีผลต่อการทำงานของต่อมใต้สมอง ยับยั้งการหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร ยับยั้งการรวมตัวของเกล็ดเลือดและลดน้ำตาลในเลือดได้

ข้าวไรซ์เบอร์รี่

เกิดจาการผสมพันธุ์ระหว่างข้าวเจ้าหอมนิลกับข้าวขาวดอกมะลิ 105 มีเมล็ดเรียวยาว สีม่วงเข้ม มีกลิ่นหอมมะลิ มีสารต้านอนุมูลอิสระ สังกะสีและโฟเลตสูง ลดความเสี่ยงต่อโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ด้านมะเร็งช่วยควบคุมน้ำตาล ช่วยบำรุงโลหิตสำหรับผู้ที่เป็นโรคโลหิตจากการขาดธาตุเหล็ก

ข้าวสังข์หยด

ข้าวพื้นเมืองของจังหวัดพัทลุง มีวิตามินบี 3 สูง ซึ่งมีความสำคัญต่อระบบผิวหนังและประสาท ถ้าขาดวิตามินนี้จะทำให้เกิดโรค Pellagra ทำให้มีอาการผิดปกติทางระบบประสาท ความจำเสื่อม ทำให้ผิวหนังที่ถูกแสงแดดอักเสบเป็นผื่นแดงและลอก

อ่านข่าว : 10 พ.ค. "วันพืชมงคล" วันหยุดราชการที่มีแต่ราชการเท่านั้นที่หยุด

ข้าวสินเหล็ก

เกิดจากการผสมพันธุ์ระหว่างข้าวเจ้าหอมนิลกับข้าวขาวหอมมะลิ 105 มีสีขาว กลิ่นหอม เมล็ดเรียวยาว มีธาตุเหล็กสูง ลดกลไกการอักเสบในเลือด ช่วยลดไตรกลีเซอไรด์ในเลือด มีวิตามินบี 1 สูง ช่วยป้องกันโรคเหน็บชา

ข้าวเหนียวลืมผัว

ข้าวพื้นเมืองของ จ.ตาก มีกลิ่นหอม รสชาติอร่อย และเป็นข้าวที่ยังไม่ได้ผ่านการขัดสี จึงมีคุณค่าทางโภชนาการสูง มีสารต้านอนุมูลอิสระ เป็นแหล่งวิตามินบี 1 บี 2 ธาตุเหล็ก แคลเซียม และ แมงกานีส ป้องกันโรคหัวใจ ลดการแข็งตัวของเลือด ลดการขยายตัวของเซลล์มะเร็ง บำรุงตับ ป้องกันโรคอัลไซเมอร์ ลดไขมันในเส้นเลือด โรคเบาหวาน และโรคหย่อนสมรรถภาพทางเพศ

ข้าวเล็บนก

ข้าวพื้นเมืองที่นิยมปลูกในภาคใต้ รสชาติดี เคี้ยวนุ่มปาก อร่อย

สิ่งสำคัญในการกินข้าว คือ การเลือกข้าวที่ผ่านขัดสีน้อยที่สุด อย่างจำพวก "ข้าวกล้อง" หรือ "ข่าวสีต่าง ๆ" เพราะทำให้ได้ใยอาหารเพิ่มขึ้น ย่อยช้า จะทำให้รู้สึกอิ่มนาน ช่วยควบคุมน้ำหนัก และการขับถ่ายดีขึ้น

อ่านข่าว : ท้าส่ง "ตัวอย่างข้าว 10 ปี" พิสูจน์แล็บตรวจสารตกค้าง-โภชนาการ

เรื่องน่ารู้ คุณค่าทางโภชนาการของ "ข้าว"

"ข้าว" ประกอบด้วยสารอาหารต่าง ๆ มากมายที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) อธิบายไว้น่าสนใจลองไปติดตาม

คาร์โบไฮเดรต : ข้าวทุกชนิดมีคาร์โบไฮเดรตเป็นส่วนประกอบร้อยละ 70-80 ซึ่งเป็นแป้งเกือบทั้งหมด มีน้ำตาลซูโครส (sucrose) และน้ำตาลเดกซ์ทริน (dextrin) เล็กน้อย

โปรตีน : มีโปรตีนไม่มาก อยู่ระหว่างร้อยละ 7-8 ในข้าวเจ้า และร้อยละ 11-12 ในข้าวสาลี

ไขมัน : ในข้าวกล้องมีปริมาณไขมันสูงกว่าข้าวชนิดอื่น ๆ เพราะข้าวกล้องยังมีส่วนของรำข้าวอยู่ แต่เมื่อเทียบกับอาหารชนิดอื่น ๆ แล้ว ข้าวไม่ใช่แหล่งที่อุดมด้วยสารอาหารจำพวกไขมัน

ใยอาหาร : ข้าวกล้องและให้ใยอาหารสูงกว่าข้าวขาว โดยทั่วไปข้าวกล้องจะมีสีน้ำตาลอ่อน คนไทยสมัยก่อนใช้วิธีซ้อม หรือ ตำด้วยมือ จึงเรียกว่า "ข้าวซ้อมมือ" เป็นข้าวกล้องอย่างหนึ่ง มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดง มีใยอาหาร ไขมันและวิตามินบี 1 มากกว่าข้าวชนิดอื่น

วิตามินและแร่ธาตุ : ในข้าวกล้องจะมีวิตามินและแร่ธาตุสูงกว่าข้าวขาว ที่เห็นได้ชัด คือ ธาตุฟอสฟอรัส ธาตุแมกนีเซียม ไนอาซิน และวิตามินบี 1

สำหรับคุณค่าของ "ข้าวกล้อง" มีสารอาหารครบทุกชนิด องค์ประกอบหลักคือ คาร์โบไฮเดรต เช่นเดียวกับข้าวชนิดอื่น ๆ เมื่อเปรียบเทียบข้าวกล้องกับข้าวขาว พบว่า ข้าวกล้องมีใยอาหารสูงกว่าถึง 3 เท่า ส่วนข้าวขาวนั้นมีการสูญเสียสารอาหารที่มีประโยชน์คือ โปรตีน ไขมัน ใยอาหารไประหว่างการขัดสี เหลือแต่คาร์โบไฮเดรตเป็นส่วนใหญ่ การขัดสียังทำให้สูญเสียวิตามินและเกลือแร่อีกด้วย

สุดท้ายควรกินให้พอดี เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายในแต่ละวัน ยึดหลักการกินแบ่งส่วน 2 1 1 คึอ ผัก 2 ข้าว 1 เนื้อสัตว์หรือไข่ 1 เพื่อการกินที่ครบถ้วนใน 1 จาน 1 มื้อ

อ่านข่าว : "ส้มควายภูเก็ต" สินค้า GI ใหม่ สรรพคุณเพียบ ทำรายได้ 3.6 ล้าน

"ไขมัน" ถ้าเลือกกิน ยังไงก็ไม่อ้วนแถมได้สุขภาพดีอีกด้วย

"วันพืชมงคล" พระราชพิธีสำคัญคู่การเกษตรไทย ลุ้นพระโคจะกินอะไร 10 พ.ค.นี้