กรมทรัพยากรธรณี กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) เตรียมแถลงข่าว การค้นพบไดโนเสาร์ตัวที่ 13 ของไทย ในวันที่ 26 ก.ค.นี้ ซึ่งเป็นผลงานวิจัยล่าสุดของ ดร.ศิตะ มานิตกุล จากศูนย์วิจัยและการศึกษาบรรพชีวินวิทยา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ร่วมกับพิพิธภัณฑ์สิรินธร และฝั่งฝรั่งเศส โดยศูนย์วิจัยวิทยาศาสตร์แห่งชาติ (Laboratoire de Géologie de l’Ecole Normale Supérieure, CNRS)
"มินิโมเคอร์เซอร์ ภูน้อยเอนซิส" ไดโนเสาร์ชนิดใหม่ตัวที่ 13 ของไทย
โดยไดโนเสาร์ที่พบตัวล่าสุดเพิ่งได้รับการตีพิมพ์เมื่อวันที่ 13 ก.ค.ที่ผ่านมา และเป็นตัวที่ 13 ของไทยชื่อว่า มินิโมเคอร์เซอร์ ภูน้อยเอนซิส Minimocursor phunoiensis gen. et sp. nov. โดยได้รับฉายาว่านักวิ่งตัวจิ๋วจากแหล่งภูน้อย จ.กาฬสินธุ์ เนื่องจากมีขนาดลำตัวเพียง 0.6 เมตร
โดยทีมวิจัยขุดค้นพบตัวอย่างชิ้นนี้เป็นหนึ่งในไดโนเสาร์ที่สมบูรณ์ที่สุดของประเทศไทย ด้วยสภาพตัวอย่างที่เจอเป็นโครงกระดูกเรียงต่อกันแทบทั้งตัว จากแหล่งภูน้อย จ.กาฬสินธุ์ ยุคจูแรสซิกตอนปลาย (ประมาณ 150 ล้านปี)
ตัวอย่างต้นแบบนี้ใช้เวลาอนุรักษ์ตัวอย่างนานมากกว่า 5 ปี นับเป็นไดโนเสาร์ที่ตั้งชื่ออย่างเป็นทางการตัวแรกของหมวดหินภูกระดึง และเป็นไดโนเสาร์นีออร์นิธิสเชียนที่เก่าแก่ที่สุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
สำหรับชิ้นส่วนที่ค้นพบนั้นประกอบไปด้วย กระดูกลำตัว พร้อมขาและหางสภาพสมบูรณ์ กระดูกมือ และชิ้นส่วนกะโหลก ถือได้ว่าเป็นหนึ่งในซากดึกดำบรรพ์ไดโนเสาร์ที่มีสภาพสมบูรณ์ที่สุดที่เคยค้นพบในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
นอกจากนี้ยังมีมีซากดึกดำบรรพ์ที่อ้างอิงถึง (referred specimens) ที่ถูกค้นพบเพิ่มเติมในพื้นที่ใกล้เคียง ประกอบด้วยชิ้นส่วนกรามล่างและขาซ้ายสภาพสมบูรณ์
ลักษณะเฉพาะของมินิโมเคอร์เซอร์ คือ ปุ่มกระดูกรูปสามเหลี่ยมบริเวณกระดูกโหนกแก้มขวา แผ่นกระดูกที่ยื่นออกมาจากกระดูกปีกสะโพก ริมขอบกระดูกบริเวณข้อต่อกระดูกก้นกบ และจำนวนข้อต่อนิ้วมือที่ไม่เหมือนกับไดโนเสาร์ชนิดใด
จากการวิเคราะห์ทางวงศ์วานวิวัฒนาการ (phylogenetic analysis) พบว่า มินิโมเคอร์เซอร์ ถูกจัดอยู่ในกลุ่มของนีออร์นิธิสเชียนแรกเริ่ม (basal neornithischian) หรือกลุ่มไดโนเสาร์กินพืชสะโพกคล้ายนกขนาดเล็ก โดยมินิโมเคอร์เซอร์มีความใกล้ชิดทางสายวิวัฒนาการกับไดโนเสาร์กลุ่มของนีออร์นิธิสเชียนแรกเริ่มอย่างเฮอฉินลู่ซอรัส มัลติเดนส์ (Hexinlusaurus multidens) และนาโนซอรัส อจิลิส (Nanosaurus agilis) ซึ่งล้วนปรากฏตัวในช่วงยุคจูแรสซิกตอนปลาย
"มินิโมเคอร์เซอร์ ภูน้อยเอนซิส" ไดโนเสาร์ชนิดใหม่ตัวที่ 13 ของไทย
มินิโมเคอร์เซอร์ถือได้ว่าเป็นไดโนเสาร์ชนิดแรกที่ได้รับการตั้งชื่ออย่างเป็นทางการของหมวดหินภูกระดึง ซึ่งได้มีการค้นพบไดโนเสาร์และสัตว์ร่วมยุคหลากหลายชนิดในหมวดหินนี้ เช่น
- ไดโนเสาร์คอยาวกลุ่มมาเมนชิซอริด (mamenchisaurid)
- ไดโนเสาร์กินเนื้อกลุ่มเมเทรียแคนโธซอริด (metriacanthosaurid)
- ไดโนเสาร์หุ้มเกราะกลุ่มสเตโกซอร์ (stegosaurid)
- เทอโรซอร์กลุ่มแรมโฟรินคอยด์ (rhamphorynchoid)
- จระเข้ อินโดซิโนซูคัส โปเตโมสยามเอนซิส (Indosinosuchus potamosiamensis)
- ปลาโบราณ อีสานอิคธิส เลิศบุศย์ศี (Isanichths lertboosi)
บ่งบอกให้เห็นถึงความหลากหลายของสัตว์มีกระดูกสันหลังในช่วงยุคจูแรสซิกตอนปลายของประเทศไทย
ReferencesManitkoon et al., 2023. A New Basal Neornithischian Dinosaur from the Phu Kradung Formation (Upper Jurassic) of Northeastern Thailand. Diversity 15 (7): 851 https://www.mdpi.com/1424-2818/15/7/851
ไดโนเสาร์ไทย 13 สายพันธุ์
ไดโนเสาร์ไทย 13 สายพันธุ์
ไดโนเสาร์ไทย 13 สายพันธุ์